Uppeldi og menntun - 01.01.2001, Síða 25

GUÐNY GUÐBJORNSDOTTIR
Orðræða um kyngervi við stjórnun menntastofnana
I samræmi við fræðileg sjónarmið rannsóknarinnar er litið á viðmælendur sem kynjað-
ar hugverur staðsettar í margskonar orðræðu. Orðræðan endurspeglar margt sem áður
segir, m.a. stefnu stjórnvalda, menningu viðkomandi stofnunar og væntingar til fólks,
m.a. vegna kynferðis. I raun reyndist það miserfitt fyrir viðmælendur að greina á milli
væntinga til sín sem stjómenda annars vegar og kvenna hins vegar eða hvernig þetta
tvennt tvinnaðist saman.
Ef litið er á frásagnir þátttakenda hefur orðræðan um kyngervi margskonar birting-
arform. Heymm fyrst frásögn Jónu, háttsetts stjórnanda á háskólastiginu:
/ stnrfinu gleymi ég þvínlltafað ég sé kona . . . Nei, það hamlar ekkert, þó síður væri.
Ef einhverjum finnst skrítið að hafa konu íþessari stöðu verð ég ekki vör við það ... cg
vil ekkert endalaus neþidarstörf, ég vil ekki íþyngja ... Ég hugsa að ég upplifi lífið sem
kona, það er engin spurning. En ég upplifi starfið sem stjórnandi, skilurðu ... En auð-
vitað er maðuralltafmaður sjálfur.. .það skiptir mig máli aðfólki liði vel ... Mig lang-
ar að búa til vinnustað þar sem starfsmenn langar að koma ívinnuna. Eg veit ekki hvort
karlmenn eru almennt endUega meðvitaðir um þetta. Eg held að mannauðurinn skipti
öllu máli ... ég vil hafa aðlaðandi umhverfi . . . fattarðu, svona pínulitlir hlutir eins
og plöntur, ávextir í skál eða kaffi, sem ég hugsa að karlamir væru ekkert endilega að
pæla í ... Ég held að minn stjómunarstúl sé aðstæðubundinn.
Þegar Jónu er bent á að fyrst segi hún kynferði ekki skipta máli en síðan dragi hún
fram ýmislegt sem hún telji kynbundið í eigin fari, bætir hún við:
Þó að ég upplifi mig ekki sem konu þá bendir þú á blómin og svona. Þú veist, vissulega
er ákveðinn blæbrigðamunur. Og aðrir sjá mig sem konu, það erfaktor. Og þá kannski
koma þeir öðruvísi fram við mig.
Jóna lítur á sig sem stjórnanda og finnst orðræðan um kyngervi ekki skipta máli, í
anda frjálslynds femínisma og stofnanamenningar háskólastigs (Krúger, 1999). Hún
staðsetur sig fyrst og fremst í orðræðunni sem stjórnandi og gerir lítið úr mikilvægi eig-
in kynferðis eða samstarfsmanna sinna. Orðræðan um kyngervi var ekki viðurkennd
fyrr en við nánari umræðu. Þá kom í ljós að Jóna telur ýmislegt í starfi sínu mótast af
kynferði hennar, ekki síst væntingar annarra til hennar í starfi. Þetta kom Jónu annað-
hvort á óvart eða samræmdist ekki grundvallarhugmyndum hennar um starf sitt.
Svipuð afstaða kemur fram hjá Láru sem einnig er stjómandi á háskólastigi. Starfið
gengur fyrir öllu, hún finnur blæbrigðamun á kynjunum sem stjómendum án þess að
tengja það beint eða skýrt við þann vanda kvenstjórnenda, að hennar mati, að konur
virði ekki vald þeirra til jafns við vald karlstjórnenda:
Ég hef alltaf gcfið mfnum störfum rosalegan forgang og það vefst ekkertfyrir mér. Ég hef
alltaflagað öll mín mál að vinnunni. Ég gengst upp í þvíað láta það ganga upp sem ég
er að fást við hverju sinni... það hvarflar ekki annað að mér en að láta það koma núm-
23