Uppeldi og menntun - 01.01.2001, Page 47

ARNA H. JÓNSDÓTTIR
STARFSANÆGJA OG STJORNUN I LEIK-
SKÓLUM
1 þessari grein verður sagt frá rannsókn á tengslum starfsánægju og stjórnunar í leikskól-
um.’ Niðurstöður rannsóknarinnar voru þær helstar að starfsánægja starfsfólks fólst jyrst og
fremst íað ná árangri ístarfinu með börnunum. Þær stjórnunaráherslur sem starfsfólk taldi
að stuðluðu að starfsánægju sinni áttu ýmislegt sameiginlegt annars vegar með stjórnun
samkvæmt áherslum mannauðsstefnunnar (Human Resources Approach) og hins vegar
menningarstjórnunar (Cultural Leadership). Niðurstöður benda til að ákveðin stjórnunar-
leg klemma sé til staðar innan leikskólanna. Leikskólastjórar h/sa þeim vilja sínum að færa
aukið vald til deildarstjóra og gera kröfur um að þeir séu ábyrgir stjórnendur sinna deilda.
Ýmsar vísbendingar kotna á liinn bóginn fram um að deildarstjórar séu ekki alfarið tilbúnir
til að taka við þeirri ábyrgð og kjósa margir fremur samvinnumiðaða stjórnun. Umrædd
klemma endurspeglar þannig togstreitu á milli áherslunnar á lóðrétta, bratta stjórnun
annars vegar og lárétta, flata stjórnun hins vegar.
Ástæða þess að ég valdi að rannsaka tengsl starfsánægju og stjórnunar í leikskólum
var reynsla sem ég öðlaðist sem leikskólastjóri á árunum 1993-1995. Töluverðar
breytingar voru nýafstaðnar á vettvangi leikskólanna. Víða hafði verið byggt við
eldri leikskóla og börnum fjölgað, dvalartími þeirra var breytilegur innan deilda og
starfsfólk talaði um aukið álag. Töluvert bar á átökum og óánægju. Mér fannst
mikið af tíma mínum og orku sem leikskólastjóra fara í samskipti um málefni sem
sneru fremur að viðkomandi starfsmanni en börnunum og starfinu með þeim. Fleiri
leikskólastjórar höfðu svipaða sögu að segja. Ég taldi mig stjórna með mannauðssýn
að leiðarljósi en var farin að efast um að stjórnun í þeim anda væri sú árangursrík-
asta við þær aðstæður sem ég starfaði við. Kærkomið var því að fá tækifæri til að
leggja upp í rannsóknarleiðangur til að bæta við þekkingu sína og öðlast hugsanlega
nýja sýn á viðfangsefnið.
Markmið rannsóknarinnar var að leita svara við því í hverju starfsánægja starfs-
fólks leikskóla fólst og hvað það var í stjórnunaráherslum sem stuðlaði að eða dró úr
þeirri starfsánægju. Til að ná þessu markmiði var gerð samanburðar-tilviksrannsókn
í þremur leikskólum þar sem beitt var eigindlegri og túlkandi rannsóknaraðferð.
Meginniðurstöður rannsóknarinnar voru síðan skoðaðar í Ijósi hugmynda fræði-
manna um tengsl starfsánægju og stjórnunar.
Vísindastjórnun og regluveldi
í upphafi síðustu aldar voru hugmyndir Taylors um vísindastjórnun (Scientific
Management) nær alls ráðandi. Tilgangur Taylors (Gotvassli 1996; Owens 1991;
Miles 1975) var að draga úr handahófskenndum vinnubrögðum innan fyrirtækja og
1 Rannsóknin var M.Ed. verkefni greinarhöfundar sem lauk námi árið 1999 frá Kennara-
háskóla íslands. Leiðbeinandi var Ragnhildur Bjarnadóttir dósent við KHÍ.
45