Uppeldi og menntun - 01.01.2001, Page 63

GERÐUR G. ÓSKARSDÓTTIR, PIETRO BUSETTA,
JACQUES GINESTÉ, HARIS PAPOUTSAKIS OG
HILDUR B. SVAVARSDÓTTIR
ÞRÓUN STARFA OG ÞÖRF FYRIR STARFS-
MENNTUN
Samanburðarrannsókn í fjórum löndum1
Gerð var samanburðarrannsókn í fjórum löndum, íslandi, Frakklandi, Grikklandi og Ítalíu,
á próun starfa sem ekki krefjast sérmenntunar úr skóla og kröfum um færni í slíkum störf-
um. Könnuð voru 20 störf í hverju landi, á sviði framleiðslu, pjónustu og viðskipta. Mark-
miðið var að bera saman próun starfa ífjórum löndum og pá almennu færni sem á reynir í
peim. Hagnýtt markmið rannsóknarinnar var að skapa pekkingu sem nýst gæti við ákvarð-
anatöku um stofnun og skipulagningu starfsmenntabrauta og skipulag símenntunar. Settar
voru fram tilgátur um að störfværu almennt að verða flóknari og að öll störf krefðust í ein-
hverjum mæli færni í fjórum flokkum almennra færnipátta. Lagður var spurningalisti fyrir
15 starfsmenn í hverju starfi í löndunum fjórum og 5 yfirmenn peirra, alls 1600 manns.
Niðurstöður bentu til að sum störf væru að próast í pá átt að verða flóknari, en önnur að
verða einfaldari, og pannig sé lagskipting vinnumarkaðarins að skerpast. Allnokkur munur
var á niðurstöðum milli landanna. Yfirmenn og aðrir starfsmenn í Frakklandi töldu í mun
meira mæli en aðrir að störfin 20 væru að verða flóknari. íslenskir viðmælendur fundu stð-
ur til pess að störfin væru að verða flóknari en hinir, og íslenskir yfirmenn væntu pess síður
en aðrir að kröfur myndu aukast á næstu árum bæði um menntun ogfærni. Ekki reyndi á
alla pá almennu starfsfærnipætti sem skoðaðir voru íöllum störfunum. í peim öllum reyndi
íeinhverjum mæli á grundvallarfærni í lestri, ritun og reikningi og einnig samskipti og sam-
vinnu. Minnst reyndi á tungumálakunnáttu í framlciðslustörfum. Helst reyndi á hug-
myndaauðgi og færni í meðferð gagna og upplýsinga t störfum á sviði viðskipta.
Miklar breytingar eru að verða á efnahags- og atvinnulífi heimsins. Tækninni fleyg-
ir fram, heimurinn er að miklu leyti orðinn einn markaður og kröfur neytenda um
gæði aukast stöðugt. Umdeilt er hvaða áhrif þessar breytingar hafi á þróun starfa í
atvinnulífinu, þ.e. hvort störf verði almennt flóknari eða einfaldari.
Fræðimenn hafa sett fram kenningar um að ný tækni, einkum fjarskiptatækni,
og breytt viðskiptaumhverfi muni auka kröfur til starfsmanna í nánast öllum störf-
um í nánustu framtíð (e. upskilling trend). Þessar breytingar kalli á æ hæfari starfs-
menn eigi fyrirtæki að standast samkeppni og því verði að leggja áherslu á starfs-
menntun og að símenntun verði fastur liður í starfsemi fyrirtækja (sjá t.d. Carnevale,
1991; IRDAC, 1990; Johnston og Packer, 1987; Marshall og Tucker, 1992; Porter, 1990;
Reich, 1991; Leigh og Gifford, 1999; Gerður G. Óskarsdóttir, 2000). Lagskiptur vinnu-
markaður, sem skiptist í sérmenntað fagfólk og ófaglært verkafólk, geti valdið töfum
í þróunar- og umbótastarfi fyrirtækja. Skipulag vinnustaða þar sem starfsmenn
1 Rannsóknin hlaut styrk úr Leonardó da Vinci starfsmenntaáætlun Evrópusambandsins.
61