Uppeldi og menntun - 01.01.2001, Page 93
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
hafa á hraðbergi, og róttæka grenndarhyggju að póstmódernískum hætti. Hann er að
því er virðist fullkomlega óminnugur þess að fyrir póstmódernista er hin altæka
vestræna lýðræðishugmynd ekkert annað en enn ein stórsagan („grand narrative")
sem ætlað er að breiða yfir breytileika og frábrigði fólks, í krafti öðrunar („othering")
og jöðrunar („marginalization"). Annaðhvort notar Nash orðið „póstmódernismi" á
'einhvern nýjan og sérviskulegan hátt eða hinn uppbyggilegi hluti bókar hans er lít-
ið annað en undarleg grautargerð. Það breytir hins vegar, sem fyrr segir, engu um að
taka beri alvarlega gagnrýni hans á beinaberu lífsleiknina. Á íslandi hefur Sigríður
Þorgeirsdóttir (1999) svo orðað gagnrýni sem að ýmsu leyti er svipuð og hjá Nash og
einnig mun bera á góma í framhaldinu.
Áður en ég huga að mótbárum Nash og annarra gegn beinaberri lífsleikni kynni
það að létta fyrir skilningi lesandans að skoða ofurlitla yfirlitsmynd um stefnur og
strauma í siðferðiskennslu, og nokkra þekkta talsmenn þeirra, síðastliðin 40 ár eða svo:
Kenningar um siðferðiskennslu frá 1965 til okkar daga
GILDI SEM Á AÐ KENNA
Hópbundin Sammannleg
Bókstafstrú (Hauerwas, Dykstra) Beinaber lífsleikni (Lickona, Kilpatrick, Bennett)
lnntak ÁHERSLA Frelsunaruppeldisfr./ gagnrýninn pm-ismi (Nash, Purpel, Kohn)
í Þegnskaparmenntun (Gutmann, Callan)
KENNSLU Form Gildagreining (Simon) Heimspeki með börnum (Lipman, Matthews)
Siðleg rökhugsun/ þroskakenning (Kohlberg)
Ég tala hér viljandi um kenningar um siðferðiskennslu fremur en um lífsleikni þar sem
að minnsta kosti tvær kenninganna sem tilgreindar eru, formhyggjukenningar frá
sjöunda og áttunda áratugnum, falla ekki sögulega eða röklega að því markmiði lífs-
leikninnar að rækta tiltekna skapgerðarkosti. Þar á ég við gildagreiningu („values
91
L