Uppeldi og menntun - 01.01.2001, Qupperneq 205

GUNNAR J. GUNNARSSON
kenningar um að börn í vestrænum samfélögum og jafnvel víðar móti almennt með
sér guðsmynd (sbr. Rizzuto). Það segir hins vegar lítið til um hvað þau gera við
guðsmynd sína eða hugmyndir um Guð. Hins vegar má spyrja sig að því hvaða af-
leiðingar þetta hefur fyrir þá sem vilja leggja stund á trúarlegt uppeldi á heimilum,
í kirkju og víðar og einnig hvaða þýðingu þetta hefur fyrir kennslu í kristnum fræð-
um og trúarbragðafræðum í skólum. Ljóst er að taka verður tillit til kenninga form-
gerðarsinna um þróun trúarlegrar hugsunar og guðsmyndar, einkum þegar horft er
til þess hvernig trúarlegri fræðslu er miðlað, og e.t.v. er það ekki það erfiðasta í þessu
sambandi. Þó má falla í ýmsar gryfjur og má í því sambandi benda á sænsku rann-
sóknirnar og gagnrýni þeirra á of mikla áherslu Goldmans á vitsmunalega þáttinn í
þróun trúarlegrar hugsunar. Sú hlið sem djúpsálarfræðingarnir draga fram er að
mörgu leyti mun erfiðari. Sú skoðun að guðsmynd hvers einstaklings sé mjög per-
sónuleg og með djúpar rætur í sambandi barns og foreldra felur í sér að reikna verð-
ur með því að guðsmyndin sem börn koma með t.d. inn í barnastarf kirkjunnar eða
í skólann er margbreytileg þótt einnig sé um að ræða ýmis sameiginleg einkenni. Þar
sem rannsókn mín byggir á spurningalistakönnun segir hún lítið um þennan þátt
guðsmyndar þátttakenda. Til að fá mynd af honum þurfa að koma til viðbótarrann-
sóknir þar sem eigindlegum aðferðum er beitt. Mikilvægt er þó að gera sér grein fyr-
ir þessum þætti guðsmyndar barna og unglinga og taka tillit til hans í trúarlegu upp-
eldi og fræðslu. Ana-Maria Rizzuto beinir orðum sínum til foreldra, kennara og
presta í niðurlagi bókar sinnar The Birth of the Living God og segir: „Ef sú mynd
sem við drögum upp af Guði er of ósamhljóða við þá reynslu sem við veitum þeim,
munu orð okkar rugla þau, vekja með þeim ótta eða jafnvel loka eyrum þeirra. Það
verkefni að kenna börnum um trúarbrögð krefst þess að reynslu hvers barns sé gef-
in sérstakur gaumur um leið og gætt er að því hvað því er kennt. Slík umhyggja er
nauðsynleg vegna þess að hvert barn notar orðið Guð á sinn hátt og skapar sér sína
persónulegu mynd af honum í samræmi við eðli reynslu sinnar og þarfa."58 Undir
þetta skal tekið. Þrátt fyrir að sjá megi sameiginleg einkenni guðsmyndar barna og
unglinga og trúarlegrar hugsunar þeirra á ólíkum aldursskeiðum er Ijóst að guðs-
mynd hvers og eins er persónuleg og mótuð af reynslunni. Til þess þarf að taka til-
lit í eins ríkum mæli og kostur er. Það er hins vegar varla hægt nema gefa sér tóm til
að nota samtöl við börnin og unglingana um viðfangsefnin í kirkjustarfi eða í krist-
indóms- og trúarbragðafræðslu í skólum.
58 Rizzuto, A-M. 1979, bls. 201
203