Tímarit Máls og menningar - 01.11.1977, Side 171

Lenínisminn og verkalýdsbreyfing vesturlanda
ráðanna" visnaði niður í tilskipun bolsé-
vískrar ríkisstjórnar um verkalýðseftir-
lit. Þar sem kapítalísk framleiðsla er
ósamrýmanleg verkalýðseftirliti, neydd-
ust bolsévikar til að þjóðnýta iðnaðinn
og — með orðum Leníns — hverfa frá
verkalýðseftirliti að yfirstjórnun fyrir-
tækjanna í gegnum verkalýðinn. Niður-
staða þessara umskipta frá eftirliti til
yfirstjórnunar varð afnám allrar beinn-
ar þátttöku verkalýðsins í að ákvarða
framleiðslu og vinnuskilyrði í verk-
smiðjunum. Breytingin tók langan tíma
og var framkvæmd eftir ýmsum króka-
leiðum. Verkalýðsfélögin höfðu á tíma-
bili eftirlit með fyrirtækjum og fram-
leiðslu, en síðan umbreyttist það í tæki
ríkisvaldsins til eftirlits með vinnu og
verkalýð.
Efnahagurinn hafði hrunið saman á
árum stríðs og borgarastyrjaldar, og
bændur veittu mótspyrnu gegn nauðsyn-
legum ráðstöfunum til fæðuöflunar.
Þetta neyddi bolsévika til hinna mót-
sagnakenndustu aðgerða, allt frá svo-
nefndum stríðskommúnisma til Nýju
efnahagsstefnunnar (NEP). Lenín áleit
það mikilvægt að halda völdum, jafnvel
þótt það kostaði að traðkað væri á grund-
vallarreglum sósíalismans og gerðar
væru hinar neyðarlegustu málamiðlanir.
Hann var sé fyllilega meðvitandi um að
í Rússlandi væru hlutlægar forsendur
sósialismans ekki fyrir hendi, og honum
var Ijóst, „að án stuðnings alþjóðlegrar
heimsbyltingar er sigur öreigabyltingar-
innar útilokaður. Fyrir byltinguna, og
einnig eftir hana, var það álit okkar að
annaðhvort yrði bylting í öðrum lönd-
um strax, eða a. m. k. mjög fljótlega, eða
við myndum bíða ósigur. Þrátt fyrir
þessa vissu gerðum við allt til að halda
ráðakerfinu, skilyrðislaust og við allar
aðstæður, þvi að við vissum að við
störfuðum ekki bara fyrir okkur heldur
einnig fyrir hina alþjóðlegu byltingu.“15
Þegar Lenín trúði ekki á að rússneska
byltingin myndi lifa af, án þess að til
alþjóðlegrar byltingar kæmi, var það
vegna þess álits hans að alþjóðleg borg-
arastétt myndi brjóta bolsévísku stjórn-
ina á bak aftur. Hann óttaðist ekki
ástandið í Rússlandi sjálfu, en áleit ger-
legt að halda völdum með alræði flokks-
ins og nauðsynlegum tilslökunum gagn-
vart bændum. Árið 1921 mátti þó bú-
ast við að rofa myndi til um nokkra
hríð. Borgarastríðinu var lokið, og vegna
innri andstæðna í herbúðum heims-
vaidasinna voru afar litlar líkur á er-
lendri innrás. Að mati Leníns „verður
að reikna með þeirri staðreynd, að án
minnsta vafa ríkir nú visst jafnvægi
milli þeirra afla sem börðust opinskátt,
með vopn í hendi, um það hvor höfuð-
stéttin skyldi drottna. Það ríkir jafnvægi
milli auðvaldssamfélaganna eða alþjóð-
legrar borgarastéttar í heild annars vegar
og Sovétrússlands hins vegar.“16
Rússland fékk um stund að vera í
friði fyrir erlendri íhlutun, en var jafn-
framt einangrað. Uppbygging við þær
aðstæður merkti að sjálfsögðu, að flokk-
urinn varð að taka að sér sögulegt hlut-
verk borgarastéttarinnar, þó án stofnana
borgaralegs samfélags og með annarri
hugmyndafræði. Það sem máli skipti
var að koma framleiðslunni af stað á
nýjan leik og auka hana. Þar sem verka-
lýðurinn var ekki reiðubúinn til að arð-
ræna sjálfan sig meir en hann hafði
verið arðrændur til þessa, neyddust bol-
sévikar til að taka að sér hlutverk yfir-
ráðastéttarinnar í því skyni að hrinda
ferli auðmagnsupphleðslu af stað á nýj-
an leik. Þar með beindist alræði flokks-
ins ekki einungis gegn auðherrunum,
heldur einnig gegn verkalýð og bænd-
393