Fróðskaparrit - 01.01.1981, Page 108

116
Faroiska folksagor upptecknade efter 1950
Eysturoy men kom redan som 19-aring till Húsavík, da hon gifte
sig med Magnus í Toft, »Stóri Magnus« kallad. Hon var fodd 1870
och var dotter till Ole Ellingsgaard, kungsbonde í Garði, EiSi. Sa-
vál mor- och morforáldrar som farforáldrar horde hemma i Eiði.
Nagra av sagorna hade »navnan« redan som barn hort beráttas av
en syster till fadern, alltsa redan pa 1870-talet.
Fru Samuelsen menar att »navnan« láste mycket, inte minst dr
Jakobsens »Færøske Folkesagn og Æventyr«. Att doma av rubriken
pa tva av hennes sagor, »Snerkti Risi« (AT 301) och »Risans klóta«
(AT 311) skulle man ocksa kunna tro att de var ett áterberáttande
av Jakobsens sagor med samma namn (nr ld och 2a). Vissa detaljer
i »navnans« sagor tyder emellertid pa att hon fátt dem frán annat
háll.
De nedan anforda tvá sagorna ár tydligt tillráttalagda for barn.
Den forsta har en klart pedagogisk och kristen-etisk inriktning och
den senare har ord och vándningar, som passar smá barn.
3. Krákudóttir
Einaferð var tað ein maður og kona, tey áttu eina so deiliga smágentu, ið
var so góð og fitt og vøkur, men so doyði mamman, og pápin giftist uppaftur
við eini aðrari konu, ið ikki bleiv góð við hesa lítlu gentu, tí hon var so avund-
sjúk inn á hesa smágentuna, tí hon var so vøkur og báðar døturnar hjá henni
so ljótar, og hon setti hana í øskuna at grava í eldinum á grúgvuni og gera alt
tað ringasta og skitnasta arbeiði, ið vera kundi, og læt hana í teir ringastu
kloddar, ið vóru í húsinum. So tá tær allar vóru vaksnar, skuldu tær út at tæna
— vera arbeiðiskonur — hinar báðar systrarnar fylgdust avstað, men Kráku-
dóttir — soleiðis kallaði stjúkmamman hana — hon skuldi ikki fylgjast við
teimum, tí tær skuldu eisini vera so fínar og Krákudóttir bert í spjørrum og
kloddum. Tær fóru undan, og á leiðini møttu tær einutK so gomlum og ússaligum
manni, ið hevði mosa á tonnunum av berum elli. »Komið og hjálpið mær«,
segði hann, »at pilka mær mosan burt millum t e n n i nar. Men tað vildu tær
ikki. »Nei, vit fara ikki at spilla okkara fínu hendur at pilka mosa úr tínura
t o n n u m«, søgdu tær so hjartaleysa. »Skamm fáa í tykkum«, segði gamli,
»alt ilt gangist tykkum { lag«. Og so fóru tær vimsandi sín veg. So komu tær
til eina kúgv, ið bað tær koma at mjólka sær; hon var so spent av mjólk. Nei,
einki løgdu tær í hennara mjólk; hvussu ring hon var, tær fóru ikki at dálka
sínar fínu fingrar at mjólka — og so fóru tær sín veg. Aftur koma tær fram á
eina ær, ið ikki fær lembt. »Mæ, æ, mæ«, sigur ærin, »komið og hjálpið mær«.
»Nei, einki leggja vit nakað í teg, ligg tú bara har«. »Alt gangist tykkum illa«,
segði ærin — og kúgvin við. Og so tær vimsandi sína leið. Aftaná tær kom so