Skírnir - 17.06.1911, Síða 71

Visindastarf Jóns Sigurðssonar.
167
réttast að tekið sé alt það sem hvert það skáld hefir ort
sem kveður að«. Þetta er hin eina rétta skoðun. Ef alt
er felt úr sem þykir miður eða klúrt eða og nærgöngult,
og ekkert tekið nema það sem er »fagurt og uppbyggi-
legt«, — hinu stungið blátt áfram undir stól — hvernig
á þá að fá rétta mynd af skáldinu og hugsunarhætti hans,
og allri skapferð? En það er þó það sem er stórvægi-
legast og þýðingarmest, að fá réttan skilning á hverjum
manni sem nokkuð kveður að, bæði kostum hans og
ókostum, ef því er að skifta. Hver er og allsherjar dóm-
ari um það, hvað ókostir séu? Ekki get eg verið í vafa
um, að það er ekki sálmakveðskapur Jóns eða þýðingar
hans á Messías eða Paradísarmissi, sem löðuðu Jón Sig-
urðsson að honum, heldur spaug Jóns og gamanvísur,
sumt af því »klúra« svo kallaða ef til vill líka, enda
tekur og Jón það fram í æflsögu skáldsins, hve »glað-
lyndur, gamansamur og ræðinn« hann hafi verið þrátt
fyrir alt andstreymi.
Að Jón hafði réttan skilning á því, hvernig út ætti
að gefa slík rit sem kvæði Jóns Þorlákssonar, þarf í raun-
inni ekki vitna við. En af því að hann hefir annarstað-
ar (í ritdómi sínum um hina herfilegu útgáfu kvæða Sig-
urðar Péturssonar) gert ljósa grein fyrir skoðunum sínum,
viljum vér taka hér upp orð hans; þau eru algild: »En
hversu mikillar þakkar vert sem það er, að safna ljóð-
mælum heldri skálda og koma þeim á prent, og þó það
sé meira varið í slíkt fyrirtæki af almúgamanni en öðr-
um, þá má þó aldrei virða viljann svo, að hann sé ein-
hlítur til að gera verkið gott. Þegar þess konar vilji
mishepnast, þá má með rétti segja, að »góð meining enga
gerir stoð«, því bæði gerir maður þeim vanvirðu, sem
maður vildi sæma, þar sem skáldið er; alþýðu gerir mað-
ur ógagn, með því að útbreiða rangfærð rit merkismanna
undir þeirra nafni, og kann það að tæla margan fáfróð-
an; hitt ekki að nefna: að ljótar bækur með trassalegum
frágangi eru einhver sú ljótasta sjón, og ekkert verk er