Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 84

180
Visimlastörf Jóns Sigurðssonar.
beinlínis. En málfræðiskunnáttu hans kennir í hinum
mörgu formálum og inngöngum og athugasemdum í út-
gáfum hans og öðrum bókum. Kunnátta hans í 1 a t í n u
var góð. Hann skrifaði latínu blátt áfram, látlaust og
lipurt og án þess að kæra sig um cicerónskt klassískt
mál, og má þar segja að hann kæmist ekki til jafns við
Sveinbjörn Egilsson. Hvað íslenskt mál snertir, rit
aði hann það ætíð tildurlaust og blátt áfrara, eftir því
sem orðin fellu eðlilegast. Hann notaði það mál, sem til
var, en hefir ef til vill tilbúið sjálfur einstöku orð, en
þau voru þá þannig, að enginn fann að þau voru nýyrði.
Því miður er það atriði alveg órannsakað, og það er mér of-
vaxið að reyna að rannsaka það nú. Ekkert hefði Jóni
mislíkað meir, en sá málrembingur, sem sumir nú á dög-
um tíðka sér. Hann hefði litið óhýru auga til þeirra,
sem ekki geta skrifað línu svo að ekki séu átján »kendir«
í eða önnur nýmóðins skrípi, sem ekki stafa af öðru en
fákunnáttu þeirra og klaufaskap, er rita. Hann var jafn-
fjarri þeim, er ekki geta stungið niður penna svo, að
þeir noti ekki orð og orðatiltæki, sem tíðkuðust á 14. og
15. öld, en þess á milli viðhafa útlenskuslettur og nýyrði,
svo alt verður einn mislitur hrærigrautur og ógeðfeldur
á bragðið. Jón þræddi meðalhóíið þar, sem oftast annar-
staðar; það var honum meðfætt. Það er unun að lesa
mál hans, ekki að eins efnisins vegna, heldur og fyrir sak-
ir orðanna og orðalagsins. Eg sagði að málið væri lip-
urt og látlaust. Það er það, þó að Jóni verði það ósjald-
an að skjóta inn samlíkingum; en þær eru einmitt svo
vel viðeigandi og eðlilegar, að þær auka lestrarnautnina
hverjum sem ekki les andlaust og hugsunarlaust. A ein-
um stað segir hann t. d. að »velmegun landsins haíi runn-
ið upp eins og fífill«; þetta er alþýðlegt mál og smellið,
og þ a ð skilur hver undir eins. Á öðrum stað segir hann,
»að flest skáld vor hafi kveðið einungis af gáfu sinni,
eins og fugl á kvisti, sem kvakar eins fagurt, hvort sem
nokkur heyrir til hans eða enginn«. Ágætt og smellið er
annað eins og þetta: »Aldrei hefir skaðvænni engispretta