Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 86

182
Visindastörf Jóns Sigurðssonar.
arorðum og »enn« (greinirinn, f. hinn), en þetta átti sér
líka stað að eins í byrjun, (víst ekki nema í 3 fyrstu ár-
göngum Fél.ritanna); svo lét hann af því; það var kæk-
ur, sem hann fann var óeðlilegur og gagnsíaus. I stöku
atriðum er lika rangt ritað svo sem »hardt« (svonefndur
»upprunaritháttur«) og »óeyrðir« og þess konar smávegis,
sem alt hvarf og hjaðnaði. Annars fylgdi Jón réttritun
Rasks, skrifaði aila tíð »bakfall« yíir e (= je); þar í var
h u g s u n , (en í nútíðar-é engin); sömuleiðis broddaða
stafi á undan n g (n k); það er réttast.
Eins og á hefir verið minst, var Jón Sigurðsson eflaust
betur að sér í sögu Islands frá elstu tímum til sinna daga,
en nokkur annar maður fyr eða síðar. Og þarf ekki þar
um að fjölyrða. En hitt var ekki síður, að hann var vel
að sér í b ó k m e n t a s ö g u landsins; það er náskylt bók-
fræði hans. Hann hefði getað samið bókmentasögu íslands
alla leið, og hann hefði getað gert það með kunnáttu og
góðu skynbragði. En þess konar samfeld rit auðnaðist
honum ekki að skrásetja. Ritgjörðin um skólana sýnir,
hve vel hanD var að sér og hve rétt og skýrt hann dæm-
ir um hlutina. Þar segir meðal annars svo: »í vísind
unum er þessi sraekkleysisöld [14. og 15. öld] lítilfjörleg
sem nærri má geta: riddarasögur, sem Hákon Hákonar-
son enn gamli kom fyrst inn i Noreg, breiddust nú út
fyrir alvöru, og rímur út af þeim því fleiri og lengri sem
þær voru lygilegri og klúrari, en hinn hreini gullmálmur,
sem er í eddukvæðunum og enum bezta innlenda skáld-
skap og sögum var látinn liggja óhrærður, nemaþarværi
skotið inn einhverju um mánnætur eða tiugdreka eða
kraftaverk heilagra manna. Annálar, sem eru einu sagna-
fræðis-frumritin þessara alda, eru vottur ens sama smekk-
leysis og andligs svefns, þar sem menn taka ekki eftir
neinu nema snjóflóðum eða. skiptöpum eða mannalátum,
og hverr sem deyr veiður þegar manna ágætastur, þó
enginn viti liann hafa afrekað nokkurn hlut í lífinu.
Landssagan gengur öll í það, hvernig viðrað hafl sumar
og vetur, en enginn heyrir sagt frá dugnaðarviðleitni ein-