Skírnir - 17.06.1911, Page 92

188
Jón Sigurðsson sem stjórnmálamaður.
alla tíð var, praktískur stjórnvitringur, sem lét eingöngu
stjórnast af skynsamlegum rökum, en hljóp eigi eftir til-
finningum einum. Jafnskjótt sem þessi fregn barst út til
Islands, að konungur vildi endurreisa alþing, þá fóru
menn að hugsa um, e k k i, hver verk alþing ætti að hafa
með höndum, og hvernig þeim skyldi haga, e k k i hvaða
gagn gæti leitt af því fyrir landið og framfarir þess, n e i,
menn hugsuðu að eins um staðinn, er alþing skyldi
haldið, af því konungur hafði nefnt Þingvelli. Skáldin
(Jónas og Bjarni) og tilflnningamennirnir (Tómas og
Fjölnismenn) héldu þeim stað fram, en Jón hélt fram
Reykjavík. »En þótt hugur og tilfinningar mæli fram
með Þingvöllum, þá mælir að minni hyggju skynsemi og
forsjálni með Reykjavík« J)
Jón Sigurðsson var kosinn fyrir ísafjarðarsýslu á hið
fyrsta þing 1845 og jafnan síðan endurkosinn; skal nú
lýst framkomu hans sem stjórnmálamanns, en því miður
er ritgerð þessari takmarkað mjög lítið rúm, en hins
vegar efni nóg fyrir höndum, og verður því fljótt yfir
sögu að fara og fljótar en skyldi.
Stjórnbótarmál Islands. Um það mál var auðvitað
fyrst að ræða árið 1848. Þá afsalaði Friðrik konungur
sjöundi sér einveldi, og kallaði þjóðfund saman í Dan-
mörku til þess að ræða um stjórnarfar í konungsríkinu.
Þótt konungur kveddi 5 menn til setu á fundi þessum
fyrir íslands hönd, þar á meðal Jón Sigurðsson, þá var þó
engin ákvörðun þar tekin um stjórnarbót á íslandi eða
stjórnlega stöðu þess yfir höfuð. En það var jafnframt
talið sjálfgefið, að grundvallarlögin giltu ekki og gætu
ekki gilt fyrir ísland.
Þó ekki hefði mátt minnast mikið á frjálst stjórnar-
fyrirkomulag í Danmörku og enn síður rita um það alt
fram að þessu, þá höfðu menn þar þó hugsað mikið um
það mál og kynt sér það til hlítar; var það einkum norska
stjórnarskráin, er menn höfðu til fyrirmyndar og hið
') Ný Félagsrit I bls., 126.