Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 96

192
Jón Sigurðsson sem stjórnmálamaður.
jafnvel alt af í stjórnardeilunni, andvígir öllum umbótum
og héngu fast aftan í stjóminni. Jóni Sigurðssyni var
mjög illa við þessa aðferð þeirra, sem von var, því hefðu
embættismennirnir á íslandi, og sérstaklega hinir kon-
ungkjörnu menn, fylgt honum að málum, þá er enginn
vafi á því, að stjórnbótarmálið hefði í heild sinni bæði
fengist fyr og betur úti látið. Honum var mjög mikið
um það hugað, að Islendingar héldu saman og fylgdust
vel að málum; hann hvetur í bréfum sínum flokksmenn
sína að halda vel saman; það var snemma sem honum
var það vel ljóst, að samheldið var fyrir öllu. Þannig
segir hann árið 1843: »Við erum ekki svo margir, að
við þurfum að leita hver upp annan til að berjast við,
og við megum segja hver við annan eins og Ulfur hinn
rauði: »skjóttu þangað sem meiri er þörfln«x). Jón Sig-
urðsson var því sárgramur embættismönnunum og kemur
það líka fram í bréfum hans mjög víða; þannig segir
hann 1854: Embættismennina, sérstaklega þá eldri, má
ekki reiða sig á, »þeir eru góðir til að vaka yfir anciennitet
sjálfra sin, en ekki yfir réttindum þjóðar sinnar«2).
A Þjóðfundinum gerðist Jón Sigurðsson til þess að
mótmæla því ásamt öðrum, að Island væri hluti úr rikinu
og hann stóð þar ekki einn, heldur fylgdi nálega allur
þorri hinna þjóðkjörnu fundarmanna honum sem foringja.
Til þess starfa var hann þá sjálfkjörinn; hann hafði með
ritgerðum sínum í Félagsritunum sýnt það, að enginn hafði
þá betri þekkingu á almennum stjórnmálum en hann3), og
að enginn eða fáir þektu betur sögu lands vors en hann
og þau réttindi, sem það hafði að fornu og nýju. Hann
var því framsögumaður málsins, en Eggert sýslumaður
Briem samdi nefndarálitið, en auðvitað í samráði við Jón
Sigurðsson. I því er í öllu haldið fram hinum sömu skoð
unum sem í »Hugvekjunni«, en miklu skýrar og ítarlegar
‘) Bréf bls. 62. 2) sst. bls. 208.
s) Að hann hafi þá þekt og skilið út i æsar þingræðið, „Parlament-
arismen“, má sjá á bréfum hans bls. 161 og 168.