Skírnir - 17.06.1911, Qupperneq 100

196
Jón Sigurðsson sem stjórnmálamaður.
unarfrelsi, þá komi stjórnarfrelsið á eftir: »nú þarf að
fá stjórnarmálið í gang smám saman, en þó fyrst
vegalög og vegabætur, póstgöngur, og framar öllu bún-
aðarfélög*1). Hann' var ekki eins og margir nútímans
stjórnmálamenn, sem lifa í eintómri skýjapólitík, vilja
annaðhvort hana eina, eða þá ekki neitt. En í engu sýndi
Jón Sigurðsson það, hve h y g g i n n stjórnmálamað-
ur hann var, sem í ritgerðum sínum; í þeim endurtekur
hann án afláts og ár eftir ár kenningar sínar, svo að þær
hlutu að ganga í lesendurna, hvort sem þeir vildu eða
ekki. Það er þessvegna fyrir nútíðarmann, sem tekur
Félagsritin og les þau, hálfleiðinlegt að lesa þessar eilífu
endurtekningar á því sama, aftur og aftur, og ár eftir ár,
en þetta var án efa mjög hyggilegt; ritin komu út árlega,
og það gat verið farið að gleymast, sem ritað var og lesið
í fyrra; þessvegna var það áríðandi að rifja upp stuttlega
í hvert sinn aðalatriðin í aðalmálunum; þessi aðferð bar
líka sinn ávöxt, því það er alkunnugt, að Félagsritin voru
nokkurskonar biblía íslendinga um þær mundir, sem þeir
væntu með mikilli þrá árlega, og gleyptu í sig jafnskjótt
sem þau komu. Lesi maður ræður bændanna, á alþingi
frá 1845 til 1875 má víða sjá glögglega þau áhrif, sem
Félagsritin og ritgerðir Jóns Sigurðssonar í þeim höfðu
á þá.
I nánu sambandi við stjórnbótarmálið var f j á r h a gs-
m á 1 i ð þ. e. fjárhagsviðskiftin milli íslands og Danmerkur.
Meðan konungur var einvaldur var enginn munur á kon-
ungs- og ríkisfjárhirzlu; konungur taldi sig fullráðan yfir
öllum tekjum ríkisins, og þvi var ekki verið að hafa fyrir
því, að gera áætlun um tekjur og gjöld, og enn síður að
gera þegnunum nokkur reikningsskil. Eftir að fulltrúaþingin
komust á í Danmörku, var þó farið að gefa yfirlit yfir
fjárhaginn. I öðrum árgangi Félagsritanna birti Jón Sig-
urðsson stutta skýrslu um fjárhag íslands árið 1841; var
þá svo talið, að skjóta þyrfti til íslands 15000 rdl. Við
*) Bréf bls. 208.