Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 108
204
Jón Sigurðsson sem stjórnmálamaður.
var nokkurs metið eða ekki. Með þessu móti fékk ríkis-
þingið fult vald, ekki til þess eins að ákveða tillagið til
íslands, sem það hafði, eftir að samkomulagi var náð við
ísland, heldur var þarmeð líka viðurkent, að ríkisþingið
hefði löglegan rétt til að fara með fjármál íslands, sem
aldrei hafði verið viðurkent, þó það hefði verið liðið, og
og að ríkisþingið því hefði rétt til að afhenda alþingi
þetta vald sitt; þetta sýndi Jón Sigurðsson glögglega á
þinginu, og orð hans eru svo skýr, að rétt þykir að taka
þau upp orðrétt:
»Stjórnin hefir nú boðið laust tillag um nokkurra ára
bil, sem við eigum síðan undir kasti, hvort muni viðhald-
ast eða ekki. En þó er hér enn meira aðgæzluvert að
forminu til. Hér hefir verið búið til frumvarp til 1 a g a,
það er að segja frumvaip, sem ætlast er til að leggja fyrir
rikisþingið, eítir að alþing hefir sagt um það áfit sitt.
Þetta frumvarp ætlast til, að ákveða, að ríkisþingið hætti
að fara með fjárhagsmál vor, og að alþingi taki við þeim,
eða með öðrum orðum, að ríkisþingið í Danmörku afhendi
alþingi fjárhagsráðin hér á landi. Ef alþingi féllist á þessa
aðferð . . . játar það, að ríkisþingið í Danmörku hafi þann
rétt sem það hefir aldrei haft, því eg veit ekki til, að
það hafi átt nokkru sinni rétt á að leggja á oss skatta, og
þá heldur ekki til að veita oss skattaálögurétt . . . Ríkis-
þingið hefir ekki r é 11 til annars. en til að ákveða upp-
hæð tillags þess, eða árgjalds, sem þarf í áætlun íslands«l).
Og enn segir hann: »Eitt er að þola óréttinn eða hið
factiska ástand, og annað er að játa því beint».
Þarsem frumvarpið var nú þannig úr garði gert, ómót-
mælanlega þess eðlis, að það hlaut að vekja tortrygni, og
þar sem sá flokkur réði nú öllu í Danmörku, sem ótvíræð-
lega hafði sýnt það, að hann vildi einkis frelsis unna oss,
annars en þess að gjöra oss jafna Dönum i hinu danska
ríki, þá var full ástæða fyrir Islendinga að vera varkárir.
En þó þetta liefði ekki verið, þá voru önnur atvik fyrir
') Alþ tíð. 1865, I. bls. 833.