Skírnir - 17.06.1911, Síða 117
Jón Sigurðsson sem stjórnmálamaður.
213
skoðun konungsfulltrúa og fleiri þingmanna hefði nú sem
fyrri mátt verða greiðum og farsællegum afdrifum máls-
ins hjá stjórninni til fyrirstöðu, hefði því verið haldið til
streitu . . . en það var þetta fyrst: að hefjast máls á
hærri fjárkröfum af vorri hendi úr ríkissjóði, heldur en
þeim 37,500 -j- 12,500 rdl., er konungur heitir í auglýs-
ingunni, að hann ætli að útvega veittar af ríkisþinginu
sem árgjald handa Islandi, og í annan stað að vilja gera
þessleiðis hærri fjárkröfu að niðurlagsskilyrði í álitsskjal-
inu til konungs fyrir því, að stjórnarskipunarlögin mætti
ná lagagildn*1).
Þó þingið þannig slepti að gera fjártillagið að beinu
skilyrði, þá var það þó tekið fram í álitsskjalinu til kon-
ungs, að þingið vænti þess að konungur hlutaðist til um,
að fjártillagið yrði fastákveðið 60,000 rd. enda hafði kon-
ungsfulitrúi lofað að mæla með þessari upphæð.
Nú hefði þá mátt búast við, að hinu langa þrefi
væri lokið, og að stjórnarskráin kæmi bráðlega, en það
brást samt; nú var málið komið aftur í hendur Dana,
og þeirra var nú að efna loforðin í auglýsingu konungs,
og sérstaklega loforð konungsfulltrúa, en þá brugðust
þeir algerlega. Fyrst leið heilt ár, áður en danska
stjórnin hreyfði sig nokkuð í þá átt að fá fjárveitinguna
á ríkisþinginu, og þegar loks málinu var hreyft, þá var
farið fram á lægra tillag en lofað hafði verið, og auk þess
var stjórnbótarrnálið, sem ríkisþinginu kom ekkert við,
dregið inn í fjárhagsmálið. Lauk því svo, að málið alt
var óútkljáð, er til alþingis skyldi kveðja 1869, og mátti
því segja að hin danska stjórn, er þá réð fyrir málefnum
íslands, væri stödd í hinum mesta bobba, ,og eigi bætti
það úr, er hún greip til þess ráðs að rjúfa alþingi, sem
var ráðgefandi þing, en þau hafa af stjórnvitringum ávalt
verið talin órjúfanleg, með þvi konungur þarf ekki frekar
en hann vill, að taka tillit til gjörða þingsins, og því
óþarfi að skjóta máli frá þinginu til kjósenda; þó mun það
0 Þjóðólfur XIX, bls. 170.