Skírnir - 17.06.1911, Side 122

218
Jón Sigurðsson sem stjórnmáJamaður.
þar með var stjórnardeilan á enda í það sinn, og afskifti
Jóns Sigurðssonar af því raáli, og endaði hann þessa starf-
semi sina með langri og ágætri ritgerð um stjórnarskrá
Islands, og lýsir hann því þar yfir, að hann sé langt frá
þvi ánægður með hana.1)
»Aldrei að víkja« voru orð, sem Jón Sigurðsson hafði
valið sér sem einkunnarorð, og hann fylgdi þeim trúlega
ekki einungis í þessum málum, eem nú hefir verið um
talað, heldur í öllum lífsferli sínum. í fullan aldarfjórð-
ung hafði hann barist fyrir sjálfstæði landsins; þegar hann
hóf haráttuna, var hann maður á hezta aldri, og hann
lagði þá grundvöllinn undir hana með svo mikilli þekk-
ingu á sögu landsins og réttindum þess fornum og nýjum,
með svo mikilli þekkingu á stjórnmálum alment, sérstak-
lega á þingbundinni stjórnarskipun og þingræði, að hann
þurfti aldrei að víkja frá skoðunum sínum á þessum langa
tíma, þrátt fyrir þær miklu breytingar, sem hljóta að verða
á hugsunarhætti einstaklingsins og þjóðarinnar á jafnvel
enn styttri tíma en þetta. Hann var sannur leiðtogi landa
sinna í þessum málum, og þeir fylgdu honum dyggilega,
einkum bændurnir á þingi og hinir ungu mentamenn, og
því brugðu andstæðingar hans þeim um það, að þeir
fylgdu honum í blindni og teldu það næg rök, sem ekki
yrðu vefengd, er hann »segði sjálfur«, en það er ekki
allra meðfæri að skilja stjórnskipunarmál til hlýtar, og þvi
eðlilegt, að menn fylgi þeim manni, sem þeir treysta vel
að málun. Má og vel vera, að hann hafi fylgt
máli sínu í meira lagi fast fram á einkafundum flokks-
manna sinna á þingi, en það var af sannfæringu einni
sprottið; hún var svo sterk, að það verður alls ekki
varið, að hann oft og tíðum tók ekki það tillit til skoð-
ana andstæðinga sinna, sem vert var, og var yfir höfuð
nokkuð óvæginn í skoðunum sínum, en því má þó hins-
vegar ekki gleyma, að hinir konungkjörnu embættismenn
voru þá mjög örðugir viðfangs. Þó þeir margir hverjir
væru þjóðkunnir merkismenn og í rauninni þjóðhollir, þá
*) Andvari I bls. 1—138