Skírnir - 17.06.1911, Side 126

222
Jón Sigurðsson sem stjórnmálamaður.
að 1850 voru öll bréf embættismanna á dönsku, ekki ein-
ungis milli þeirra sjálfra, heldur einnig bréf til hreppstjóra
og alþýðumanna. Þetta var alveg ótrúleg lítilsvirðing
á móðurmálinu, og maður verður þess varla var, að
embættismennirnir fyndu til þess, hve óeðlilegt þetta væii,
og það ekki einu sinni þeir, sem voru svo sannir Islend-
ingar að hugarfari, sem bezt má verða; það lítur helzt
út fyrir, að þeim hafi aldrei dottið í hug, hvílík lítilsvirð-
ing þetta var á tungu vorri og þjóðerni. Þannig ritaði
Bjarni amtm. Thorsteinsson ævisögu sína á dönsku, af því
honum sé tamast að orða hugsanir sínar á því máli, og
Grrímur amtm. Johnson, sem þó varð einna fyrstur em-
bættismanna til að rita bréf á íslenzku, skrifaði svo ein-
um hreppstjóra, sem afsakaði sig með því að hafa ekki
hlýtt einni tilskipun, að hún hefði verið birt sér á dönsku,
er hann hefði eigi skilið: »at det maatte være enhver
Embedsmands Pligt at forstaa det Sprog, hvori Kongen
tiltaler Undersaatterne«.
í ritgjörð einni um félagsskap og samtök1) hvetur
Jón Sigurðsson landa sína til allskonar samtaka, þar á
meðal til að koma fram með ýmsar bænarskrár til
alþingis, sem þá átti að halda í fyrsta sinn árið eftir, og
er eitt af því sem hann vill láta senda bænarskrá um,
»að embættismönnum á Islandi væri haldið til að skrifa
á íslenzku, að minsta kosti það sem þeim og alþýðu færi
á milli«. Um þetta var svo síðar ritað í Félagsritunum
af Jóni Guðmundssyni og málefni þetta kom til umræðu
á alþingi 1849 og fékk þar beztu undirtektir; eftir 1850
fóru embættismenn að rita á íslenzku og þykir mega full-
yrða, að tileinka megi Jóni Sigurðssyni mikinn, ef eigi
mestan hluta í því, að þessari þjóðarsmán var aflétt.
Að ísland fékk fult verzlunarfrelsi árið 1854
er að miklu leyti Jóni Sigurðssyni að þakka. Svo sem
kunnugt er, ríkti hin rammasta einokun í allri verzlun
hér á landi frá því í byrjun 17. aldar þangað til 1787, að
*) Ný Félagarit IY, bls., 22.