Norðurfari - 01.01.1849, Page 64

«6
NORBURFARl.
þeir ei höfðu búist við fieim eins stdrkostlegam og f>ær síðar
urðu; og að Lamartfne hafi verið einn af fieim, og sjálfur ekki
tekið svo öldungis eptir orðonum það, sem hann hafði skrifað í
brjefi sínu, er meðal annars auðsjeð á þvív hvernig hann svaraði
írsku sendimönnonum: hann vildi ekki að Irlendingar skyldu vera
annað enn Bretar eins og f>eir og væru. Hverjum getur líka
dottið í hug að halda, að hann hafi á nokkurn hátt viljað snúa
orðum sínum til hinna ótölulegu þjtíða í hinu rússneska ríki, sem enginn
veit enn alminilega hverjar eða hve margar eru? Hann hefði þá
sapikvæmt því orðið að espa íbúa Bretagne’s og Valltína mtíti
Frökkum, Baska mtíti Spánverjum , Walesmenn mtíti Englendingum,
Gæli móti Skotum o. s. frv. —• En allt þetta hefur honum víst
aldrei komið til hugar; ekki einu sinni hinna slafnesku þjóða
yfir höfuð, eða Ungvcrja hefur hann meint til, og það kann að
hafa^ verið skammsýni. f>að voru aðeins tvær þjóðir: Pólverjar
og ítalir, sem honum alltaf stóðu fyrir hugskotssjónum, og> sem
allt var sagt vegna. Vjer skulum þó síðar sjá hvort þeim kom
hjálpin þaðan, sem hún fyrst var svo hátignarlega kunngjörð. En
þó veri það langt frá oss að vilja kenna Lamartine um það hvernig
síðar hefurfarið —• það verða menn cinkum að eigna samvizkulausum
refjamönnum, sem ei gátu unnt þjóðríkinu gdðra daga, og tillits-
lausum og óhófsömum nýbreytingamönnum innanríkis. Um hina
siðari og kenningar þeirra verðum vjer og að tala nokkuð greini-
legar, því þó þær sjeu undarlegar og óskynsamlegar þá hafa þær
þó víða fest rætur, einkum á Frakklandi; og það á yfir höfuð
aldrei illa við, að segja frá axarsköftum, en stundum glæsilegum
og veglegum axarsköptum, þar sem verið er að segja fra Frökkum.
Sameignar lærdómurinn er ei nýr; hann var vera og sannlei-
kur hjá sumum af hinum fornu þjóðum. Stjdrnarskipan og lög
Spartverja og Kríteyinga voru byggð á hreinni sameign, ogyfirhöfuð
töluðu Grikkir mjög um jöfnuð manna meðal. En það var hægt
að koma honum á þar sem ekki vóru nema svo fáir, sem áttu
að njóta hans — fáir i samanburði við það sem nú eru heilar
þjóðir — , sem allir lifðu á sama hátt í enni borg, og sátu ofaná
vesælum þræla fjölda, sem fyrir þeim vann. f>að var hægt fyrir
Spartverja að vera jafnir sín á milli, þar sem þeir allir jafnt voru
aldir af Helótonum, sem þeir Ijetu æskumenn sína æfa sig á að
höggva niður. f>að var hægt fyrir litla og herskáa þjóð, sem ekki
er að sjá að hafi haft nema eina andlega fýsn, stríð ag baráttur,
og sem heldur aldrei reyndi til að komast neitt á leiðis í öðru.
Og það eru heldur engin undur þó þeim hafi þótt þessi jöfnuður
ágætur, sem voru bornir til ad verða hans að njótandi. En aðrir
sem íhuga þetta ástand, mega þó ekki gleyma að þeir voru minnsti
hlutinn, og að langtum meir enn helmingur fólksins voru rjettar-
lausir þrælar, sem með striti sínu og svita fæddu hina fáu, svo að
ójöfnuðurinn þó í raun og veru, þrátt fyrir allt jöfnuðartal Grikkja,
hvergi var eins himinhrópandi eins og einmitt á Grikklandi. Og