Norðurfari - 01.01.1849, Síða 118

120
HORBURFARI.
trúaS fyrir — einvaldur, sem á a$ halda uppi æðstu tign sinni
við allar hirðir Norðurálfunnar, hvernig getur hann lagt sig niður
við að hugsa uin verslunarel'ni og fjárhag hins litla ríkis sjálfs
sín? — fietta gat farið prýðilcga meðan fdlkið var eins og gras
á engi, gróandi af sjálfu sjer til þess að verða troðið niður af
harðstjórn eða slegið í stríði, og þoldi að láta höfðingja sína þurka
heyið meðan sólin skein. fiað var hægt að vera höfðingi þá.
En nú hefur i hverju strái af þessu þjóðar grasi kviknað líf og
tilBnning og einstaklegleikur, og þau hrópa nú öll nógu hátt til
að hræða herran og sláttumennina. Veslings páfinn sjálfur stendur
hissa yfir slíku furðuverki, sem heilagleikur hans og ólastanleg-
leikur gerir hann óhæfilegan til að skilja. — Hvað á páfi að gera
við fólk sitt, og hvað eiga Rómverjar að gera við páfann? jjví
það er öldungis auðsjeð að hver er öðrum í vegi. Páfinn er
prestur, og hugsar mest um kyrkju sina, eins og hann á að gera.
Rómverjar segja, við erum of góðir til að vera kyrkju þrælar.
Við erum leikmenn, nýtir menn, skynsamir menn. Við höfum
bresti, tilfmningar, og sömu eiginlegieiká og aðrir í veröldinni,
og því, verður að stjórna okkur eins og hinum, heiminum. Við
erum ítaiir og verðum að frelsa hina kúguðu Jtaliu. Náttúrlega
vill páfinn ekki heyra getið um orrustur. Við þurfum sjálfir dálítið
að annast um almenn mái okkar, búskap og iðnað. Hvað get jeg
gert við kardinálana mína, svarar páfinn, nema jeg gefi þcim
einkaleyfi til að drotlna yfir ykkur?”
Meðan Lamartine stýrði Frakklandi bar ekki svo eiginlega á
þvi, að nokkur einn flokkur hefði völdin framar enn annar, því
Lamartine var af öngum flokki. Hann vildi bera sig að skapa
öflugt og frjálst ríki, byggt á rjettvísi og sanngirni, og reyna að
sameina alla krafta til þessa verks án tillits til smásmuglegs meininga
munar. Enginn gctur neitað því að þetta var fagurt og vcglegt
ætlunarverk, en við höfum sjeð hvað úr því varð; og það er
varla efasamt að það einmitt hefur gjört stjórn Lamartine’s veika
að hann engan flokk hafði tíl að styðjast við. Hann varð með
undran og gremju að sjá hvernig mcnnirnir voru svo miklu verri enn
hann hafði ímyndað sjer þá eða viljað láta þá veia, og mátti vel hugsa
með sjálfum sjer til orðanna “cur urceut exit,” þegar hann sá
smíðina ónýtast i höndum sínum , og þctta hversdagslcga Frakk-
land vera að vaxa upp aptur fyrir augum sjer í stað hins blóm-
lega og frjálsa, sem hann hafði viljað. En, eins og hann sjálfur
sagði síðan:
“vixtrix causa divis placuit, sed victa Catoni,”
og þeir, sem tóku við af Lamartine, höfðu reyndar ei gáfur hans,
en leiddust þessvegna ei heldur til að reyna að gjöra að sannleika
hugsjónir, scm hann skildi að einhvern tiina mundu sannast, þó
hann væri ei sjálfur maður til að framfylgja þeim, eða öðlaðist að
sjá hið fyrirheitna land. Cavaignac var hreint og beinl af flokki
blaðsins National, sem lcngi hafði áður barist fyrir þjóðríki