Norðurfari - 01.01.1849, Síða 178

180
IVOKBtlKFARI
mcð ásta'ðiilaii'sum og aumlegum barlóini um koslnaðinn og ómögu-
legleikann yfir höl'uð, að ná nokkurri menntan þar. Hvað nú fyrst
kostnaðinum viðvíkur, þá viljum vjcr aðeins minna Póstinn á það,
að menn geta ei vel talað um hann, fyrr enn svo greinileg upp-
ástunga um skólastofnan er framkomin, að menn viti hvað dýr hún
verður— kannske það megi eptir allt saman koma henni svo fyrir
að kostnaSur landsins yrði minni við menntan embættismanna enn
nú. Og þó kostnaðurinn yrði meiri í bráð, þá mun þó ekki sjálfur
Reykjavp. geta neitað því, að það tjáir ei að tala um hann ef menn
eru orðnir sannfærðir um nauðsyn hins — þá er það í raun og
veru miklu meiri kostnaður að láta ógjört það, sem nauðsynlegt
er, enn að verja (je sínu til þess. Og hvað ómögulegleikann, að
ná inenntan á Islandi, áhrærir, þá erum vjer nú fyrrst og fremst
ekki samþykkir í því, að hann sje svo mikill ef menn kunna að
nota sjer af góðum bókum, og því nærst gerum vjer líka mikin
mun á alinennri menntan og embættismanna lærdómi —• og það
er einmitt hann og einungis hann, sem vjer sögðuin og segjum
enn, að íslenzk embættismannaefni, bæði eptir náttúrunnar lögum
og líka eptir því sem nú er, hvergi geti fengið í skólum, svo að
landinu sje nokkurt gagn að, fyrr enn farið er að kenna þau fræði
á Islandi. En þetta skulum vjer nú skoða nákvæmlegar.
Reykjavp. segir þá að allur undirbúningur ungra manna undir
embætti á Tslandi sje ómögulegur heima í landinu sjálfu, og verði
endilega að vera betri við háskólann í Kaupmannahöfn. Vjcr
þurfum ei hvað prestaskólanum viðvíkur að hrekja þessa ástæ-
ðulausu sögusögn, sem öldungis er gagnstæð allri reynzlu og
ályktan almennrar skynsemi, því hinn lærði forstöðumaður þessa
skóla er þegar einu sinni búinn að sýna hve hún er hæpin og
óskynsamleg, (Reykjavp. fyrr Octóber 1848). En vjer erum líka
svo heppnir að geta svarað Reykjavp. í læknaskólamálinu með orðutri
annars manns, sem bctur hefur vit á þvi enn vjer, og prentum
hjer í þeim tilgangi brjef frá Dr. J. Hjaltalín, er hann í vor
skrifaði öðrum af utgefendum NoriXurfara um þetta efni. Brjefið
hljóðar þannig:
“Góði vinur!
“fiegar eg las ritgjörðina yðar í Nor!rurfara: ‘Islendingar við
háskólann í Höfn,’ datt mjer strax i hug, að nú mundu þjer
þegar eiga von á góðri góblu, annaíhvort í ReykjaviktirpósUnvm eða
cinhverstaðar annarstaðar. Spar mínar hafa heldur ekki áttsjerlangan
aldur, því eg sje af Reykjavp. fyrir September 1848, að hinuin lærðu
mönnum í Reykjavík hefur ekki geðjast ritgjörð yðar. Jeg hef
lengi tekið eptir því, hvað hrokafullir sumir, sem lært hafa við
háskólann í Kaupmannahöfn, eru af lærdómi sínum, og jeg ætla
það sje Ijósast merki uppá hvað og hversu mikið þeir hafa lært
hjerna við háskólann. Jeg hefi þá von til yðar að þjer látið yður
ei glundra af gumi einu, en haldið áfram stefnu þeirr sem þjer
svo vel hafið valið. Mjer þætti vcl til fallið, að þjer nú eða