Eimreiðin - 01.01.1900, Blaðsíða 14

14
getur annar flokkurinn haft svo mörg afkvæði í io kjördæmum,
að þau séu 80 af hundraði eða alls 800, en í hinum 20 kjördæm-
unum að eins 40 af hundraði eða alls 800 atkvæði. J>á hefur sá
flokkurinn alls 1600 atkvæði, en sigrar þó að eins í 10 kjördæm-
um, en hinn flokkurinn, sem hefur að eins 1400 atkvæði, sigrar í
20 kjördæmum.
það er alls eigi gripið úr lausu lofti, að kjördæmaskiftingin
geti haft það í för með sér, að minnihlutinn sigri. Hið síðasta
dæmi, sem ég hef í huga, er forsetakosningin í Bandaríkjunum
1888. þa var Harrison kosinn forseti, þó að Cleveland hefði
95,534 kjósendur fram yfir Harrison.
fað er langt síðan menn fundu, að meirihlutakosningar í kjör-
dæmum höfðu marga og mikla ókosti, og fyrir því hafa verið
hugsuð mörg ráð til þess að bæta úr því. Sumstaðar hafa menn
viljað bæta úr þessu með því, að sameina mörg kjördæmi í eitt.
þ>annig vildi Gambetta sameina öll kjördæmi í fylkjunum á Frakk-
landi, þannig, að hvert fylki væri eitt kjördæmi með mörgum
þingmönnum. En hann féll á þessu 1882. Samt var þetta lög-
tekið þrem árum síðar, 1885, en felt aftur 1889, svo að nú er
þar kosinn einn þingmaður til neðrideildar í hverju kjördæmi.
Hér á landi eru kosnir tveir þingmenn í ýmsum kjördæm-
um, en það er í sjálfu sér þýðingarlítið, hvort kosinn er einn
maður eða tveir í kjördæmi. Slíkt er engin bót.
Aðrar breytingar hafa miklu meiri þýðingu til tryggingar rétt-
læti í kosningum.
Fyrst og fremst vil ég nefna hina svo kölluðu takmörkuðu at-
kvæðagreiðslu. það er gjört ráð fyrir, að kosinn sé fleiri en einn
þingmaður í hverju kjördæmi, en hver kjósandi á að gefa færri
mönnum atkvæði, en kjósa skal. Ef á að kjósa 3 menn, þá má
hver kjósandi að eins kjósa 2 menn. Hinn frakkneski vísinda-
maður Condorset lagði fyrstur manna til, að kosið væri á þennan
hátt, og kom tillagan fyrst fram í stjórnarskipunarfrumvarpi, sem
hann samdi, og sem lagt var fyrir þjóðþingið á Frakklandi 1792.
Heimspekingurinn Stuart Mill studdi að því, að þessi kosningar-
aðferð var lögleidd í nokkrum kjördæmum á Englandi 1867. En
þar var hún afnumin aftur 1885. Hin takmarkaða atkvæðagreiðsla
er höfð við kosningar til neðrideildar á Spáni (síðan 1878). En
þessi aðferð er ekki réttlát gagnvart minnihlutunum. Ef 12 menn
eiga að kjósa 3 menn, og í öðrum flokknum eru 8 kjósendur, en