Eimreiðin - 01.01.1900, Blaðsíða 18

i8
lögleidd,1 og að kjördæmin í hverju amd og í Kaupmannahöfn2 séu
sameinuð, því að þá sé um fleiri að velja, og að hver kjósandi gefi
að eins einum framboða atkvæði sitt.
Ég hef ekki áður minst á þetta atriði, að hver kjósandi gefi
að eins einum manni atkvæði sitt. En þetta er eitt af þeim aðal-
atriðum, er ég síðar mun ræða nokkru nákvæmar; en nú vil ég
nefna hið næsta aðalatriði.
Sænskur vísindamaður, dr. Cassel, hefur skrifað ritgjörð um
hlutfallskosningar3 og sýnt þar fram á, hversu það sé ástæðulaust,
að láta atkvæði þingmanna hafa jafnt gildi. Eftir því sem nú sé,
þá skifti engu, hvort þingmaðurinn hafi mörg atkvæði eða fá. Af-
leiðingin af þessu sé sú, að atkvæðið missi sitt hlutfallslega gildi,
og verði ekki bætt úr því, nema því að eins, að atkvæði hvers
þingmanns hafi gildi eftir þeim atkvæðafjölda, sem hann hefur
fengið við kosninguna.
Éetta var annað aðalatriðið, og þá kem ég að þriðja aðalatrið-
inu, en um það veit ég ekki til, að neinn maður hafi ritað sér-
staklega, heldur hef ég það úr norskum lögum. Ég hef áður
minst á lög Norðmanna 5. júní 1897, sem veita Norðmönnum rétt
til að greiða atkvæði við þingkosningar, þótt þeir séu í útlöndum.
I þessum sömu lögum er kjósanda leyft að greiða atkvæði með
ákveðnum stjórnmálaflokki eða óákveðinni framboðaskrá einhvers
flokks, án þess að nefna menn þá, er kjósandinn vill hafa
kosna.
Éessi þrjú aðaðatriði álít ég að séu skilyrði fyrir því, að full-
nægt sé hinni þriðju réttlætiskröfu, að hvert atkvæði fái fult hlut-
fallslegt gildi, og skulum vér nú athuga þetta dálítið nákvæmar.
Ég hef áður talað um, hversu það sé óheppilegt, að binda
menn við að kjósa einn eða tvo menn í kjördæmi, og sýnt fram
á, að landið ætti að vera eitt kjördæmi. Hér á landi eru í nokkr-
um kjördæmum kosnir tveir menn, og á hver kjósandi að gefa
báðum atkvæði sitt, ef það á að vera tekið til greina. í samræmi
1 Eins og áður er getið, má telja víst að þetta verði lögtekið.
2 Hér er lagt til að alt ísland sé eitt kjördæmi; ísland alt hefur að eins 76
þúsund ibúa, en 1. febr. 1900 voru íbúar Kaupmannahafnar 360,000 (og að úthverf-
unum meðtöldum 479,000) eða framt að því fimmfalt fleiri. Tillaga Scharlings er
því miklu mikilfenglegri en tillaga sú, sem hér er um að ræða.
3 Dr. G. Cassel: Om proportional Repræsentation í »Tilskueren« 1896, bls.
466—476.