Eimreiðin - 01.01.1900, Side 21

21
kjósandinn megi greiða atkvæði með flokki sínum, án þess að
nefna ákveðinn mann, eins og Norðmenn hafa lögleitt hjá sér.
l’egar nú kjósandi greiðir atkvæði með flokki sínum, án þess
að nefna ákveðinn mann eða hann gjörir það, en kjörþegi hans
fellur, þá er afleiðingin sú, að hann greiðir atkvæði með framboða-
skrá flokksins, þannig, að framboðarnir allir fá jafna hlutdeild í at-
kvæðinu, eða réttara sagt, allir þeir af framboðunum, sem kosn-
ingu hljóta, en þetta verður að vera komið undir því, hver fram-
boðinn fær flest atkvæði annara eða þá hlutkesti, eins og ég mun
minnast á síðar.
þegar kjósandi greiðir atkvæði með ákveðnum manni, sem
nær kosningu, þá er það mjög þýðingarmikið, að kjósandinn einnig
taki fram, hverjum flokki hann eigi að fylgja. Sérstaklega væri
þetta nauðsynlegt hér á landi, þar sem engir flokkar með ákveð-
inni stefnu geta þrifist, þar sem sumir þingmenn virðast aldrei
hafa neina ákveðna stefnu eða sannfæringu, heldur hringla til og frá.
Menn vilja fylgja þjóðarviljanum, hvað svo sem þeirra eigin sann-
færingu líður. Menn skifta um skoðanir, eins og menn skifta um
föt eftir veðri.
En er það heppilegt, þegar fulltrúar þjóðarinnar eru sannfær-
ingarlausir menn, stefnulausir menn, sem eru með því í dag, sem
þeir andæfa á morgun? Eða er það heppilegt, þegar trúnaðar-
menn þjóðarinnar hafa svo hálsliðamjúka sannfæringu, að þeir geta
snúist eins og vindhanar.
í 31. grein stjórnarskrárinnar eru orð, sem tekin erti upp úr
grundvallarlögum Dana; þau hljóða þannig: »Alþingismenn eru
eingöngu bundnir við sannfæringu sína«. Pað er auðséð, að þessi
orð eru samin á þeim tíma, þegar menn eigi þektu Panamamálið
á Frakklandi eða bankamálið á Italíu. Nú á tímum munu fáir
vera svo barnalegir, að ímynda sér, að þingmenn fari jafnan eftir
sannfæringu sinni, og þó að ég hafi sérstaklega talað um ísland,
þá eru þingmenn annara landa einnig breyzkir; en því ver reynist
þingræðið, sem þjóðirnar standa á lægra stigi í siðgæði og allri
menning. Pingmenn skifta oft um skoðanir af alt öðrum ástæð-
um en sannfæringu. Danskur maður, Vilh. Lassen ritstjóri, sagði
svo í vetur: »í öllum fulltrúaþingum eru menn. sem eru fátækir
af sannfæringu í stjórnmálum, en hafa nægtir af metorðagirnd og
undirferli«. »Milliflokkar eru reglulegt eitur fyrir skipulegt stjórnar-
far. Milliflokkar eru uppleysandi efni, sem gjöra stjórnmál landsins