Eimreiðin - 01.10.1930, Blaðsíða 49

EIMREIÐIN
ÍSLENZKAR SÆRINQAR
353
bæn móti ýmiskonar kveisu (þ. e. verk eða sársauka); hún
er varðveitt í ungu handriti, en er þó vafalaust allgömul:1)
„Kristur sat fyrir kirkjudyrum, kyndil haföi í hendi, barniö það bless-
aða, bók í annari. „HvaÖ syrgir þú, son minn?“, sagði sæl María. „Eg
er sár og sjúkur", sagði guð, drottinn minn. „Ég skal lækna þér bein-
kveisu, steinkveisu, fótakveisu, handakveisu, iörakveisu, heilakveisu og þá
allra römmustu reginkveisu". Hann varð laus af krankleik sínum. Hver
þessa bæn hefur að varðveita, frelsast mun af allri kveisu".
í sama handriti er einnig varðveitt þessi kynlega særing
móti hixta:
„Kristur í brjósti mér, burt fari hixti, fyrri var ég í huga guðs en
hixti, guð friði þess manns sál, sem dó af hixta".
Þessari bæn fylgir það fyrirheit, að hver sá maður, sem
lesi hana níu sinnum í einu andartaki, muni verða laus við
allan hixta.
Það virðist hafa verið algengt fyr á öldum að lesa sær-
ingar yfir konum í barnsnauð, til þess að þær yrði léttari.
Hér skal tekið upp örstutt sýnishorn slíkra særinga, og er
það varðveitt í handriti frá nálega 1500:2)
„Sator, arepo, tenet, opera, rotas. Veittu oss lausn, sæl María drotn-
ing, í minning þess, er naglar leystust úr sárum sonar þíns. Sendu oss
lausn, María, af himnum, og konum öllum, einkanlega þeim, er börn
skulu fæða, svo að þær megi við sinn burð skiljast og þær andist eigi
af sæng, ef sjá lausn kemur til. In nomin’e patris et filii f et spiritus f
sancti,3) Amen“.
íslendingar munu einatt hafa gripið til særinga gegn tóf-
unni, og mun engan furða á því, sem veit, hvílík meinvættur
hún hefur löngum verið bændum og öðrum fjáreigendum
hér á landi.
I Þulum og þjóðkvæðum Olafs Davíðssonar eru prentaðar
nokkurar tófu- og dýrastefnur, bæði í bundnu og óbundnu
' máli og tvær þeirra eignaðar Gísla lærða í Melrakkadal (d.
1670) og ein Þórði á Strjúgi (uppi á 16. öld). Tófustefnan
1) Sjá Hdrs. í Bmf. 69, 4lo. Þar eru geymdar tíu bænir, og framan
við þær er skrifað: „Pápiskar bænir".
2) AM. 433c, 12mo, bl. 24r-v.
3) Þ. e. I nafni föður og sonar og heilags anda.
23