Eimreiðin - 01.10.1930, Blaðsíða 48

352
ÍSLENZKAR SÆRINGAR
eimreiðin
guös. Aö eilífu veröi mér ekki meir til meins mál og gerðir nokk(ur)ra
illra en sverð Heródis varö syni guös. Komi mér hjálp af himni, heill
af jöröu, sigur af sólu, sæla af tungli, styrkur af stjörnum og stoð af
öllum öndum guös míns fyrir hans mátt og dýrðarkraft.
Framkvæmisf svo þessi bæn sem orð drottins míns, þá hann skapaði
himin og jörð og alla hluti. Almátfur drottins veröi mér aö öflugri fram-
göngu. Fylgi mér guð faðir, fram Ieiði mig Jesús Kristur, upplýsi mis
heilagur andi með aðstoð sinni himneskri". —
Særingar voru ósjaldan notaðar til lækninga, og voru þær
meðal þeirra ráða, sem fyrri alda menn gripu til, ef veikindi
eða slys bar að höndum.1) í kaþólskum sið var meðal annars
oft leitað lækninga og meinabóta í allskonar áheitum.
í íslenzku lækningakveri, sem talið er vera frá 15. öld, er
varðveitt gömul blóðstemma, þ. e. særingarþula til að stöðva
með blóð, og fylgir henni þessi formáli:
„Þessa blóðstemmu máttu senda hvert, er þú vilt, þegar þú veizt nafn
manns eður lit kvikindis".2)
Sjálf blóðstemman er á þessa leið:
„Stöðvist blóð þeim, er blæðir, stattu fyrir dyr þar er dreyrir,
blóð féll af guðs róðu, dreyri guðssonar heyri,3)
almáttugur bauð ótta, undalögur þar er ægir,
önd þeir sárlega píndu; fyrir oss varstu píndur á krossi".
Síðan fylgja krossar og latínuklausa. Má vel vera, að þessi
£ula hafi verið notuð talsvert á íslandi fyr á öldum. Hún er
einnig varðveitt í Syrpu síra Gottskálks Jónssonar í Glaumbae
(skrifuð á 16. öld), sem nú er geymd í British Museum,4) og
víðar í handriti.
Sem sýnishorn lækningasæringa skal hér tekin upp stutt
1) Það er vafalaust mjög forn venja, að menn hafa notað særingar til
lækninga. I því sambandi má nefna, að til eru tvær galdraþulur á forn-
háþýzku, kendar við Merseburg í Þýzkalandi. Þær munu vera frá 9. öld,
og hefur önnur þeirra bersýnilega verið notuð til lækninga.
2) Sjá Den islandske lægebog Codex Arnamagnæus 434a, I2mo. Ud-
givet af Kr. Kálund. Def Kgl. Danske Vidensk. Selsk. Skr., 6. Række,
historisk og filosofisk Afd. VI. 4. bls. 366; sbr. Þulur og þjóðkvæði
Olafs Davíðssonar, bls. 95.
3) Sennilega réttara en heyra eins og Kálund Ies.
4) Sbr. Zeitschrift des Vereins fiir Volkskunde I (1891), bls, 102 3.