Skírnir - 01.01.1886, Side 105

RÚSSLAND.
107
að vinna unz fólkið verður alrússneskt, en það er þetta, sem
Rússar hafa sett sjer fyrir. Lögin eru rússnesk og sakadóm-
arnir. Um háskólana má sama segja, og í öllum slcólum og
alþýðuskólunum er að unglingum og börnum rússneskunni
strengilega haldið, þeim hegnt sem mæla eitthvað á móður-
máli sinu í skólanum eða innan takmarka skólagarðsins. Allt
um það er það tunga, bókmenntirnar og kaþólsk trú (hin róm-
verska), sem heldur uppi þjóðerni Póllendinga, og fyr enn
hjörtu fólksins deyfast við því öllu, fyr enn allir þjóðernis-
neistar slokkna, kemst rússneskan þar ekki fyrir eða nein holl-
usta gagnvart Rússum, zarveldi þeirra eða þegnfari. — Hvað
Rússar til þess finna, er ekki hægt til að geta, nema ef þeir
fylgja ráðum landstjórans — Gúrkós hershöfðingja — i skýrslu
til keisarans i fyrra sumar. Hann bað keisarann trúa sjer til
að það brynni enn haturseldur í hjörtum allra þeirra á Pól-
landi, sem nokkuð væri að manni, og þau hollustumál væri
sizt að marka, sem ómuðu keisaranum á móti á ferðum hans
um landið. Bændurnir væru þeir einu, sem minntust þess með
þakklæti, sem fyrir þá væri gert. Hann fór því fram á, að
herða allar þær ráðstafanir, sem að skólunum lytu og að lcoma
pólverskum stóreignamönnum á burt af óðulum þeirra með
þvingunarsali eða öðru móti. Enn fremur kvað hann ófært að
þola pólversk leikhús í Warschau og pólverskan banka. Keis-
arinn á að hafa skrifað á spássíu brjefsins, að þetta skyldi til
greina tekið og álitagerðar, en sjer þætti mjög ósýnt, hvað
takast vildi. — Vjer getum eins dæmis að niðurlagi. Biskup
í Vilna, sem Rússum þótti of þjóðrækinn, og talaði einarðlega
máli landa sinna og trúarrjettindanna, rak stjórnin úr embætti
og í útlegð — oss minnir i hitt eð fyrra. Allur bæjarlýðurinn
pólski fylgdi biskupi sínum út á jánbrautarstöðina, og þar báð- 1
ust allir fyrir, en hann mælti til þeirra skilnaðarmál til hugg-
unar og hughreystingar. Slikt og annað þesskonar til minn-
ingar en ekki gleymsku fallið!
Ohætt mun að segja, að gjöreyðendur eða níhílistar á Rúss-
landi sje nú sjálfir nærri þvi gjöreyddir, og mátti slíkt í
vændir vita. Hörmulegast við slíkt óaldarfar — og það hjá