Norðurfari - 01.01.1849, Page 186

188
NORBURFARI.
En þar koina ei inálinuvið, og vjer viljum mí aðeins biðja skynsama menn, að
dæma iim, hvort það hafi verið svo undarlegt sein O. St sjálfum þykir, þó N</
Fjeíagsnl ekki vildu taka upp þenna þátt lians, sem ekki einasta í sjálfum
sjer er lítilfjörlegur, en 1/ka, það sein hann er, öldungis gagnstæður stefnu
þeirra, sem er að vinna fyrir frainförum Islands í ölln góðti, eins hvað inn-
lenda menntan áhrœrir og annað.
NtS höfnm. vjer skoðað báða þætti Reykjavp. sinn f hverju lagi, en þó
er enn eptir eitt atriði sem báðum ber öldungis saman nm. Þeir segja nef-
nilega að vjer viljum ekkert annað enn nýða danska háskólann og útrýma
allri menntan á Islandi ineð þvf að banna mönnuin að sækja til hans — en
hvar geta þeir sýnt að vjer höfnin gert þetta ? Vjer höfum aldrei sagt að
vjer hefðum neitt á móti háskólanum 1 Höfh fyrir sig, sem dönskum háskóla,
en vjer höfiun sagt hann væri ónýtur sein embætfismannaskóli fyrir Islend-
inga. fað er svo langt frá að oss fmnist þetta neitt last um háskólann hjerna
að oss íniklu fremur þykir það öidungis eðlilegt að Danir hvorki geti nje
eigi að kenna Islendinguin til embætta á Islandi — það eiga Islendingar sjálfir
að gera, og það geta þeir líka ef þeir vilja. En þó ver höfuin orðið að sýna
lönanin vorum hve ónýtur háskólinn i Höfn sje í þessu tilliti, áður enn vjer hvett-
uin þá sjálfa til að stofna sjer embættismannaskóla, þágetur enginn sanngjarn
maður til þess tekið — menn fá svo bezt aðra tii að byggja nýtt hús að menn
fyrst sannfæri þá um að eitthvað sje að hinu gamla. t*að er því líka til litils
fyrir Reykjavp. að segja það sje ómögulegt að kenna þau fræði, sem vjer
tolum uin, á Islandi, meðan hann ekki sannar að þau verði betnr kennd annar-
staðai, og vjer fyrir vort leiti eruin sannfærðir uin að islenzk embættisinanna-
efni geti nú sem stendur miklu betur lært íslenzk lög hiá einhverjum sýsluin-
annj, sem sjálfur hefur lagt sig eptir þeim, enn við háskólann i Höfn. Vjer
höfum sagt að menn eigi að sni'ða sjer stakk eptir vexti, og það tjái ei að
taka ekki það, sein menn geta fengið, vegna þess að menn geti ei náð ölln,
Allt annað segjum vjer nú að sjeu eintomir hugarburðir Reykjavp., og
hyað t. a, m. þakklátseininni viðvíkur, sein hanu eins í menntan og öðru segir
við sjeuin Dðnuin um skyldir, þá holdum vjer að hún sje einn af þeim verstu.
Fyrst og fremst sýnduin við þeim hana einmitt bezt, ineð þvf að 1 jetta á þeim
þeirri byrði að kenna okkur. og svo höldum vjer ei heldur að við sjeuin
þeim svo mjög skyldir um noickurt þakklæti. I*að er heidileg villa Póslsins,
þégár hann heldur háskólinn { Höfn hafi vakið þjóðernisanda Islendinga
aptur; það eru sögurnar og fomritin, sem geyind eru og útgefin í Kaupmanna-
liöfn, en ekki háskólakennslan þar, sem hefnr koinið þessu til leiðar; það er
rödd forfeðra vorra úr haugum þeirra, en engin dönsk inenntan. Danir
mega f raun og veru miklu fremur þakka okknr enn við þeim, þvi Tsland
og pau norrænu fræði, sein því æfmlega fylgja, hafa mikillega haldið við
þjóðerni þeirra, og bundið þá við Norðurlönd — annars væru þeir ef til vill
löngu orðnir þýzkir, sem þeir þó eivilja. Hvað því viðvfkur að vjer höfum
viljað banna Islendinguin að fara hingað til háskólans til að leita sjer almennrar
menntnnar, þá er það ekki nema ósannleikur úr Reykjavp., því þó vjer viljum
að allir islenzkir embættismenn geti tekið einbættisprófm á Islandi, þá liggujr
það engan veginn jiar f. Vjer sögðum í fyrr^ytð vjer vildum að hverjum væri
frjáist að fara íþvi skyni þangað, sein honuuðlitist óg hann hefði bezt færi á;
eh þess vegna viljuin vjer ei heldnr að öl®menntan þurfi að vera bundin
eimmgis vil danska háskólann, þvi eins og ReyTíjavp. segist hata alla hálf-
menntan, eins hötmn vjer alla einokan á inenntan, og þeir sein hana verja
aýna bezt ineð þvi. að þeir eru ei neina hálfmenntaðir.
Að endingu viljmn vjer nú biðja góða menn að taka ei orð vor svo sein
vjer höfuin vlijað gera h'tið úr öllum, sem lært hafa við háskólann f Höfn —
vjer bernin of mikla virðingu fyrir mörguin af þeiny til þess. Vjer höfum
aðeins varist árásum annara , og skrifum líka einungis móti þeim, sein án
þess að hafa sjer annað til ágætis enn eitthvert embættispróf, þó þykjast iniklir
af lærdómi sínuin. !»að er hlægilegt að heyra sl/ka menn vera að verja
menntanina og br/xla öðruin rnn að þetr vilji niður brjóta hana, ef þeir ei vilja
knlla svo htð skrifstofulega sainsull af ahnennmn fræðmn og nróflegum
einbættislærdómi. Vjer skulum þvf framvegis ei hirða uin þó slikir ínenn
geri oss þessar gersakir, því orð þeirra eru eif þess verð, og culpari a
eulpatis er æfinlega betra enn að verða fyrir brósi þeirra.
ENDI.