Eimreiðin - 01.01.1900, Page 131

'31
mæli óprentuð, eins og hann að ölium líkindum gerir, og láta fjölda
af yndislegum kvæðum liggja grafin hér og þar í blöðum og tímarit-
um, eins og hann vitanlega gerir — að hann skuli ekki safna þeim
auði saman og bjóða hann þjóð sinni í heild, en í stað þess hafa farið
að fá kostnaðarmann að tveimur af þessum gömlu leikritum sínum.
Til »Skuggasveins« kemur það ekki, sem hér er sagt. það var
ekki nema sjálfsagt að gefa hann út. í hinni eldri mynd sinni veitti
hann þjóðinni marga ánægjustund. Og hann hefir ómótmælanlega
tekið breytingum til bóta. Ég hefi áður (í Lögbergi 1895) gert grein
fyrir þeim umbótum. Sýningarnar eru orðnar fjölbreytilegri, atburðirnir
fjörugri og betur fallnir fyrir leiksviðið. Hrottaskapurinn er minni,
gamansemin og fyndnin meiri. Lyndiseinkunnimar eru skýrari.
Skuggasveinn er ekki lengur viðbjóðslegt tröll, heldur er hann orðinn
menskur, þó að mikið vanti á, að mönnum sé sýnt svo inn í sál hans,
sem þarf, til þess að auðvelt sé að sætta sig við hann. Ogmundur,
lárcnzíus og Siguriur í Dal hafa og skýrst mjög við breytinguna. En
þrátt fyrir allar þessar umbætur, ber »Skuggasveinn« þess órækt vitni,
að síra Matthías er ekki leikskáld. Hann kann ekki að rita samtal,
að minsta kosti ekki fyrir leiksvið. Blærinn yfir samræðunum er hvergi
eðlilegur. Hann kann aldrei að afhjúpa hugann með einni og einni
setningu. Og hann virðist enga hugmynd hafa um þann fallanda og
stíganda skapbrigðanna, sem er óhjákvæmilegt skilyrði þess, að sam-
ræðan njóti sín til fulls á leiksviðinu. AUs þessa hefi ég orðið átakan-
legast var við það, að eiga þátt í að koma leiknum, í hinni endur-
bættu mynd, upp á leiksvið. Auk þessa eru nokkur atriði enn í
leiknum, sem verða skopleg, án þess höf. ætlist til, eins og það til
dæmis, er vopnaðir fjandmenn fleygja frá sér vopnunum og fara að
glíma um lífið, eða að sekt og sýkna Haralds verði undir því komin,
af hverri ætt hann er. En þrátt fyrir það verður »Skuggasveinn« vafa-
laust þjóð vorri lengi til ánægju enn.
Af hinum leikjunum er það í fljótu bragði að segja, að mér er sár-
nauðugt að minnast á þá. Ég get ekki betur séð, en að alt fólkið í
»Vesturförunum« láti likast því, sem það sé ekki með öllum mjalla.
Helzt er gaman að Gabríel, vesturfaraagentinum, því að sumt er ekki
ósmellið, sem hann segir, þó að engum manni sé hann líkur. Aðal-
hugsunin virðist vera sú, hve örðugt sé að skilja við ættjörð sína. En
ekki tekst höf. að leysa hnútinn á annan hátt en þann, að skjóta inn
í atriðum, sem engin drög liggja til í leiknum, fótbroti og skilríkjum
fyrir því, að stúlka eigi annan föður en sagt hefir verið. — Með engu
móti fæ ég séð, hvernig höf. fer að kalla »Hinn sanna þjóðvilja* sjón-
leik. Ritstjóri situr inni hjá sér og til hans koma nokkurir menn,
9*