Jörð - 01.09.1947, Síða 73

JÖRÐ
71
— jafnvel væri ekki fyrst og fremst ástarsaga. Hefur fjöldi bóka
verið bannaður, af því að þær hafa þótt ósiðlegar — og svo er
enn ástatt í Boston, hinni gömlu höfuðborg púrítanavandlætis-
ms, að fyrir skemmstu var bönnuð þar skáldsaga vegna einnar
setningar, sem ekki er grófgerðari en það, að þrátt fyrir nána
athugun hef ég ekki getað gert mér í hugarlund við lestur bók-
arinnar, hver setningin muni hafa verið. Ég gæti bezt trúað, að
svo væri nú komið, að auðfélög þau í Bandaríkjunum, sem eiga
flest stærstu bókaforlögin, séu farin að kaupa þennan eða liinn
í Boston til að kæra liöfunda fyrir siðleysi í rithætti — og síðan
noti útgefendur kæruna, málaferlin út af henni og loks dóm-
mn — hvort sem hann er sýknu- eða sektardómur — til þess að
vekja athygli á höfundinum og þó einkum þeirri bók hans, sem
hefur verið valin sem kæruefni. Kærast mundi þá útgefanda,
að bókin væri bönnuð, því að lög Bandaríkjamanna eru þann-
ig, að þó að bók sé með dómi bönnuð í einu fylki, þá nær það
hann ekki til hinna — og banndómurinn eykur sölu bókarinn-
ar svo mjög í þeim, að útgefandi þarf sízt að harma dóminn. En
það mun öllum ljóst, að þá er svona er komið, eru siðgæðiskröf-
urnar orðnar nokkuð mikil skrípamynd af því, sem þær eiga að
vera.
iÞá þótti það ekki sæma, að höfundar gerðu sér títt um
þjóðfélagslegt ranglæti — og jafnvel ekki svik og ofbeldi auð-
manna og auðfélaga. í landi hinna miklu möguleika, í landi
víðtæks athafnafrelsis og stórbrotinnar atorku þótti ekki ger-
lcgt, og sízt viðeigandi, að beita lagabókstafnum af „smásálar-
legri“ nákvæmni gegn hugkvæmum og frábærlega duglegum
kaupsýslumönnum og iðnrekendum, enda fullkomin ástæða til
að ætla, að slíkt hátterni gæti leitt af sér uppreisnaranda, sem
ef til vill stefndi eignarréttinum í voða. Hvað áttu svo rithöf-
undar og skáld að vera að gera sér leik að því að taka fjármála-
legar eða félagslegar misfellur til meðferðar í skáldskap sínum?
Það reyndist ekki aðeins samrýmanlegt hinum ströngu siðgæð-
iskröfum háaðalsins, að fordæmdar væru bækur höfunda, sem
skrifuðu af heitri sannfæringu og ómútanlegri réttlætistilfinn-
ingu um þessi efni, heldur var það skylda hinna áköfu siðgæðis-
postula að standa — vegna öryggis þjóðfélagsins og allra hinna