Eimreiðin - 01.10.1930, Page 130

434
RITS'jÁ
eimreiðin
fjölda á ýmsum tímum, gáfnafari og lundarfari þjóðarinnar o. s. frv. Þá
kemur hinn fyrri aðalkafli bókarinnar, um hina líkamlegu menningu.
Lýsir hann þar klæðaburði karla og kvenna að fornu og nýju, bygð og
bæjarsmíði f sveitum og kaupstöðum, Iandbúnaðinum, lífi og störfum á
íslenzkum sveitabæ, mat og drykk; samgöngutækjum á sjó og landi; fiski-
veiðum. Síðari helmingur bókarinnar er svo um andlegu menninguna.
Fyrst alment yfirlif, um heiðna trú og kristna, gamla þjóðtrú, uppeldt,
gestrisni, prestana og kirkjuna og nýjustu stefnur í trúmálum. Þá um
heilbrigðimál, áfengi og bann — íþróttir, leiki og danz — mentun, menta-
stofnanir og vísindi — sönglist, leiklist og málaralist — málið — nútíðina
og fornminjarnar — bókmentirnar.
Svo sem vænta mátti um svo ágætan málfræðing, gerir höf. skilmerki-
lega grein fyrir íslenzkunni, stöðu hennar meðal annara Norðurlandamála
og helztu einkennum. Segir hann þar meðal annars frá viðleilninni að
halda málinu hreinu og mynda ný orð yfir hluti og hugtök, sem áður
hafa ekki átt heiti í málinu. Kemur hann með allmörg sýnishorn af ný-
yrðum Orðanefndarinnar og annara. Er hann þeirri starfsemi hlyntur og
telur Svía geta tekið hana að sumu Ieyti til fyrirmyndar, þó að útlend
orð fari ekki eins illa í þeirra máli og í íslenzku, þar sem orðabeyg-
ingar sænskunnar eru miklu einfaldari. Hins vegar telur hann örðugra að
mynda orð á sænsku en á íslenzku.
I kaflanum um bókmentirnar gefur höf. yfirlit yfir helztu einkenni
þeirra og gerir grein fyrir nokkrum höfundum, helzt þeim, er hann hefur
fundið mesta fræðslu hjá um menningu þjóðarinnar. — —
Þar sem prófessor Lindroth sneiðir hjá stjórnmálunum, en Iýsir öðr-
um þáttum menningar vorrar, hverjum fyrir sig, þá festir Bergström
hvað mest sjónir einmitt á stjórnmálahliðinni og reynir að gefa úlsýn
yfir sjálfan Iífssfraum þjóðarinnar með öllum hans iðuköstum. Berg-
ström er blaðamaður. Hlutverk blaðamannsins er að bregða upp mynd-
um af því, sem er að gerast þar sem hann kemur, og gera þær svo
girnilegar til fróðleiks, að þær haldi athygli lesandanna fastri. Bergström
ritar fyrir „Svenska Dagbladet" í Stokkhólmi. Kom hann hingað í fyrra,
ferðaðist hér víða og talaði við marga. Skrifaði hann síðan greinar þ®r
í blað sitt, er nú birtast í þessari bók nokkuð auknar. EfnisyfirlitiÖ
hljóðar svo: Þingvellir, helgidómur hins frjálsa íslands. — Flokkar 09
stjórnmálamenn. — íslenzkar konur hins nýja og hins forna sniÖS'
— íslenzkir kaupstaðir, þjóðfélagsbylting. — Minsta höfuðborg á Norð-
urlöndum. — Bóndi er Iandstólpi. — ísfiskarar. — í bifreiðum og á
hestbaki. — Minsta konungsríkið. — íslenzk menningarbarátta. — Lífseis1
sambandsmál. — ísland og norræni draumurinn. — ísland og Svíþjóð-
Bergström er blaðamaður af beztu gerð. Er það aðdáanlegt, hve góðan
skilning hann af svo stuttri viðkynningu hefur fengið á þjóð vorri, sogu
hennar, nútíðarástandi og eðli. Og þó að hann hafi ef til vill ekki séð
alt eins og það er í stjórnmálalífi voru, þá er það fremur fyrir þá sök,