Eimreiðin - 01.10.1930, Page 135

eimreiðin
RITSJÁ
439
Vestan um haf er mikið rit, 736 bls., að meginmálið eitt sé taiið.
Qefur stærð þess nokkra hugmyijd um það, hve bókmentir Vestur-ís-
lendinga eru miklar að vöxtum, því að hér er að eins um sýnishorn að
r*ða. En ritið sýnir einnig glögglega hversu fjölbreyttar þær bókmentir
eru. Hér eru Ijóð, Ieikrit, sögur og ritgerðir eftir 37 höfunda. Fá menn
uart lesið bók þessa svo, að þeir sannfærist eigi um, að Vestur-Islend-
ln9ar hafa lagt ólítinn skerf til íslenzkra bókmenta, numið þeim ný lönd.
Það er ekki vandalaust að velja í svona rit; þess ber að minnast
t>á verkið er dæmt. Einnig verður að taka fult tillit til þess, hver var aðal-
mslisnúra safnenda í vali þeirra. Er það skýrt fram tekið í formálan-
um: »Hefur reglan verið sú að taka helzt það, er sýnir líf íslendinga í
hinu nýja landi, því að það er alt nýjung og viðauki við það, sem áður
yar til ; bókmentum vorum“. En þótt þessi takmörkun á efnisvalinu sé til
9reina tekin, geta orðið skiftar skoðanir, og verða líklega, um val á
höfundum og sýnishornum úr verkum þeirra. Yfirleitt virðist mér valið
hafa vel tekist, enda eru þeir, sem um véluðu, þjóðkunnir fyrir bókmenta-
þekkingu og smekkvísi. Þó er ég ekki samþykkur þeim í öllum atriðum.
Ur því tekin voru í ritið sýnishorn af verkum sumra þeirra, er teljast
mega tiltölulega nýkomnir vestur um haf, hefði þá eigi verið sanngjarnt að
öirta hér einhverja af smásögum Arnrúnar frá Felli, þeirra, er út hafa
homið vestra? Þá sakna ég þess, meðal hins bundna máls, að þar er ekki
að finna neitt æfintýra Jóhanns Magnúsar Bjarnasonar, en þau eru gullfalleg.
Þessi Ijóðskáld virðast mér frekar verða útundan: Jón Runólfsson,
lónas A. Sigurðsson og Sigurður Júl. Jóhannesson. Eitt eða fleiri af
þessum góðkvæðum Jóns: »Móðirin við sjóinn", „Einyrkinn“, „Andvaka"
°9 „Skipaflotinn minn“ hefðu vel átt hér heima, að ógleymdu „Mig
heilla þær hægslrauma lindir", er lýsir svo vel skáldgáfu Jóns og Iífs-
horfi. Meðal ættjarðarkvæðanna hefði hið þýða og fagra ljóð séra Jón-
asar — hiklaust eitt hans beztu kvæða — „Nú er sóley í varpanum
heima“ — sómt sér vel. Og til þess að gefa betri hugmynd um tilþrif
hans, hefði átt við að birta eitthvert þessara kvæða: „Ég sé“, „Mt.
Rainier" og „Hálfur-Máni“. Hvað Sigurð snertir hefði verið maklegt að
birta hér í viðbót tvö eða þrjú ágætiskvæða þeirra, sem út hafa komið
^hir hann í blöðum vestra á síðari árum, mörg þeirra í „ Heimskringlu".
■^da ég, að þar megi finna sumt hið bezta, sem hann hefur ort. í
hlutfalli við sæti það í bókmentum Vestur-íslendinga, sem menn þessir
^ipa, og í hlutfalli við rúm það, sem sumum öðrum ljóðskáldunum er
9efið, sýnist mér sem réttlátt hefði verið að taka fleira eftir höfunda
þessa, þar sem úr svo miklu góðu var að velja. Segi ég þetta minnugur
þess, að safnendur voru bundnir í báða skó hvað rúm snerti. Ég hefði
sem sé slept sumu af því, sem með var tekið til þess að ljá rúm meiru
af verkum greindra skálda. En sínum augum lítur hver á silfrið!
hinni takmörkuðu stærð bókarinnar (hún mátti ekki fara yfir 50
arkir) leiðir það, eins og bent er á í formálanum, „að hér gætir lítið
SUmra þeirra manna, er mikil áhrif hafa haft á féiagslíf og hugsunarhátt