Jörð - 01.09.1947, Page 20

18
JÖRÐ
anna, þar sem skugga framliðinna samferðamanna ber fyrir oss
eða þeim skýtur upp úr því kafi, þar sem það er geymt, er drifið
liefir á daga vora, vér höfum lifað, reynt eða kynnzt. Slíkum
skugga-myndum getur raunar fylgt kali fremur en varmi, þeim
verið samfara gremja, beiskja. En fáir eru svo fátækir, að þeir
eigi ekki einnig í rninni sér kvikmyndir, sem kringdar eru
nokkrum geislabaug og lífgandi birtu. í flestra vor hugarhýs-
um sveima og svífa svipir, sem næra sál og hjarta, vekja þar
varmar kenndir, söknuð og trega. Vér hörmurn þá kunnmenn
eða vini, sem brá fyrir oss í skuggsjá minninga vorra, og vér
fáum eigi framar notið samvista við, eigi þakkað það, er vér
áttum þeim óþakkað eða höfðum vanþakkað, eigi numið það
af, er vér áttum ónumið af þeim, eigi spurt þá þeiss, er vér áttum
þá óspurt um, og þeir einir gátu svarað, frætt oss á eða komið
oss í skilning um.
Ýmsir grannar mínir, sveitungar og sýslungar á uppvaxtar-
árum mínum verða mér skemmtilega minnisstæðir, meðan eg
má minnast og muna. Þeir voru mikilúðlegir karlar, síðskeggj-
aðir, svipstórir og skapstórir, stórbrotnir og stórvel gefnir,
sumir bændurnir á austurjöðrum Húnaþings og víða um sýsl-
una á þeim árum. Þeir stýrðu stórum búum og mörgum hjúum.
Það er meira en „rómantískt“ skáldaglamur, að þeir voru sumir
hólmgöngumenn og víkingar í skapi. Það hefir oft hvarflað að
mér, að þeir hefðu, sumir, átt betur heima á vígatíð og víkinga-
öld en á sinni tíð, o: á þeirri tíð, er örlaga-dísir þeirra hlutuðu
þeim að fæðast á og ala aldur á. í hernaði hefðu þeir sennilega
aflað sér þess orðstírs og frama, er þeir, ef til vill, undir niðri
og sér óvitandi þráðu, en var varnað að heyja sér í þrengslum
dala sinna og sveita á 19. öld. Þeir þurftu ótrúlega lítið tilefni
til deilna og jafnvel málaferla, létu sjaldan standa á hvössu
svari, ef þeim þótti virðingu sinni eigi tilhlýðilegur sómi sýnd-
ur eða sér vera á einhvern hátt misboðið. Mest kvað þó að slíku,
þá er þeir voru við öl. Þeim lá ofarla metnaður, og metnaður
þeirra var viðkvæmur. Þeir virðast um sumt hafa verið skaplíkir
þeim Húnvetningum, sem frægir eru í fornum sögum, Jökli
Ingimundarsyni, Kormáki og Hallfreði. Það er merkilegt, að í
ísiendingasögum er sem sjá megi bóla á þeirn eigindum, er á