Jörð - 01.09.1947, Síða 70

Guðmundur Gíslason Hagalín:
Bókmenntirnar og vandamálin
(Framhald frá síðasta hefti).
Þá kemur hér framhald af hinni veigamiklu og skemmtilegu ritgerð
Hagalíns um Iieimshókmenntir síðustu áratuga; skilyrðin, sem þær
spruttu upp af; afstöðu þeirra til himinhrópandi nauðsynjar hins ráð-
villta nútímamannfélags, sem stendur á örlagaríkustu vegamótum mann-
kynssögunnar; og horfurnar á þeirn vettvangi. Ritgerð þessi cr, líkt og
bók.höf. „Gróður og sandfok", eitthvert aharlegasta átak, sem gert hefur
verið hérlendis, til að gera sér og öðrum ljóst yfirlit yfir stærstu viðhorfin
í nútímabókmcnntum.
. Bandaríki Norður-Ameríku, sem bera ægishjálm
an ari n. y£jr gp gnnur r{ki { Vesturáifu og munu vera
voldugasta ríki veraldar, eins og nú standa sakir, voru lengi vel
mjög svo háð enskri hefð í menningarmálum, og ef til vill gætti
hennar hvergi jafnmikið og í bókmenntunum og gagnvart
þeim. En svo undarlegt sem það má virðast í fljótu bragði, voru
Bandaríkjamenn — eða þeir, sem þeirra á meðal réðu mestu
um mat á bókmenntum og afstöðu efnainanna og þorra
menntafólks til þeirra stefna og strauma, sem þar komu fram —
miklum mun afturhaldssamari og vanabundnari heldur en
sjálfir hinir íhaldssömu og siðavöndu Bretar.
Þeir Englendingar, sem námu land í Norður-Ameríku fyrr á
öldum, voru flestir púritanar, þ. e. strangtrúaðir menn, sem
kappkostuðu að lifa eftir ákveðnum siðareg'um Heilagrar
Ritningar — og gerðu þess vegna strangar kröfur til sín og
sinna — en einnig til almenns velsæmis yfirleitt. Eftir því sem
lengra leið og fleira og fleira af lítt siðuðu, snauðu og svo sem
áttavilltu fólki flutti til Bandaríkjanna, jókst stolt hinna gömlu
brezku ætta, en þær áttu sér flestar aðsetur á austurströnd