Jörð - 01.09.1947, Síða 80

78
JÖRÐ
niður með valdi, reynum að gleyma — og jafnvel teljum okkur
búna að sökkva í djúp gleymskunnar — en þess liáttar er yfir-
leitt það, sem hefur vakið sársauka, blygðun, viðbjóð, sektar-
meðvitund eða einhver önnur veruleg óþægindi —, sé alls ekki
til hlítar grafið eða gleymt, heldur þurfum við ávallt að beita
mikilli oi'ku til Jress að hafa á því hemil — jafnvel þó að við
gerum okkur ekki grein fyrir því, — og einkum milli alls ófull-
nægðra hvata og \ iljans til að halda þeim í skefjum eigi sér
stað sterk átök, sem raski heilbrigðu Iiugsana- og tilfinningalífi,
þar sem þau liafi mjög •truflandi áhrif á allt taugakerfið. Þetta
komi svo fram i ýmsum myndum, æsingu og ofstopa, ótta og
óró, ofsatrú, tilhneigingu til sjúklegi'ar raektar við eitthvað -
máski ]ítilsvert eða jafnvel fáránlegt — ennfremur magnaðri
minnimáttarkennd, ofsóknaræði, brjálkenndri forvitni um hagi
annarra og tortryggni gagnvart öllu og öllum, ofsjónum, tákn-
rænum draumum, inegnum lífsleiða og jafnvel vitfirringu.
Yfirleitt telur Freud, að megn móðursýki standi í sambandi
við óeðlilegt kynferðilíf — fullnægingarlaust eða ónáttúrlegt
kynferðilegt samband — eða þá fullkomna afneitun vegna ein-
hverra utan að komandi orsáka.
Þar sem svo var háttað í Bandaríkjunum hinum viður-
kenndu kröfum um siðgæði, að þær ollu alls konar hræsni og
skinhelgi og voru notaðar gegn andlegu frelsi og til fram-
dráttar J>eim, sem nóga höfðu peningana, en vildu eignast enn-
þá fleiri dollara, virðist ekkert eðlilegra en að kenningar Freuds
féllu þar í góðan akur, enda gætti Jreirra þar í ríkum mæli —
í hugsunarhætti ungra menntamanna og skálda — miklu fyrr
en í Evrópu.
Mér er ókunnugt um, hver eða hverjir hafa átt upptök þess,
að Sigmund Freud lagði leið sína til Bandaríkjanna árið 1909
og flutti þar fjölda af fyrirlestrum víðs vegar um landið. Ef til
vill hefur hann farið ferðina af eigin hvötum, ef til vill hafa líka
austurrískir og þýzkir Gyðingar í menntastétt í Bandaríkjun-
um boðið honum vestur, og Jiykir mér það einna líklegast. En
árið 1905 hafði hann gefið út bók sína Þrjár ritgerðir um jueði-
kerfi í kynferðimálum, ogsama árið og hann fór til Bandaríkj-
anna kom út bók hans Sálgreining. Og víst er um það, að vestra