Jörð - 01.09.1947, Side 85

JÖRÐ
83
að oft er þetta komið til af því, að mönnum, sem með striti,
sparserni og árvekni hafa hafið sig upp úr aumustu örbirgð til
góðra efna og liafa sitt hvað nýtilegt látið eftir sig liggja á sviði
framkvæmda- og viðskiptalífsins, er ósjaldan svipað farið og
vanþroska piltum, sem hafa .farið í ferðalag og eru svo sí og æ
að rifja upp, hver við annan og einnig við aðra, frægilegar
dáðir sínar og ýmis djarfleg ævintýri, sem eru ekki beinlínis
aðall veruleikans í augum þeirra, er hafa aflað sér andlegrar
•nenningar og hafa (jðlazt veigamikinn þroska. Sannarlega er
vart svartar hægt að mála en Lewis gerir í skáldsögunum Main
Street, Babitt og Arrowsmith, — en samt! í lok liinnar fyrst-
nefndu segir frú Kennigott:
..Eg er ófáanleg til að viðurkenna það, að þorpið okkar sé
eins prýðilegt og það ætti að geta orðið.“
Þetta er ekki neikvæður endir. Og sjálfur Babbitt lætur í
Ijós, að þó að honum hafi ekki auðnazt dirfska til að ganga þá
óraut, er lians innri maður hefur vísað honum á sem hina einu
mannsæmandi, þá sé þó svo fyrir þakkandi, að sonur hans hafi
þann manndóm til að bera, að hann fylgi rödd heilbrigðrar
samvizku. Svipaður er andinn í lok bókarinnar um Arrow-
smith. . . . Og ef til vill liefur enginn Bandaríkjahöfundur, án
tillits til niannjafnaðar um skáldgáfu eða listræni, lagt jafn-
mikinn skerf og Sinclair Lewis til skynsamlegs mats á þessu eða
hinu í þjóðlífinu, þá er til þess kemur að velja hverju og einu
stað í samræmi við einlivern heildartilgang, einhverja heildar-
stefnu, og sú stefna verður ekki einungis Bandaríkjunum,
lieldur veröld allri hin örlagaríkasta.... Og víst er um það,
að þá er auðmönnum Bandaríkjanna þótti Franklin Roosevelt
gerast of fjölþreifinn um pyngjur þeirra í baráttunni við at-
vinnuleysi og vonleysi, þá mun stefnu hans — sem í rauninni
var stefna manndóms og mannhelgi til varnar gegn dýrsleg-
»stu hvötum manneðlisins til þrælkunar og tortímingar — hafa
orðið drjúgur vinningur að bók Lewis Hór getur þetta ekki
homið fyrir. í þeirri bók er sýnt á svo ljósan hátt sem veru-
leikinn sjálfur sé að tala, hvernig það mætti verða, að auðmenn
Eandaríkjanna gerðu nazistiska byltingu án þess að vel flestir
gerðu sér fyrir því hina minnstu grein í upphafi, hvað raun-
6*