Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1942, Blaðsíða 209

207
gera menn með dáleiðslu tilfinningarlausa fyrir sársauka, en með
stopulum árangri.
Nú víkur sögunni vestur um haf. Sveitalæknir einn í Bandaríkjun-
um, Crawford Long, liafði tekið þátt í eturgleðskap þeim, sem áður
var getið um, og veitt því athygli, að menn fundu ekki til sársauka, þó
að þeir hrufluðu sig eða yrðu fyrir öðrum áverka, á meðan þeir voru
undir áhrifum etursins. Tók hann sig til, lét dreng einn með æxli á
hálsi anda að sér etri og skar af honum æxlið, án þess að hann kenndi
nokkurs sársaidva. Þetta gerðist 30. marz 1842. En svo er að sjá sem
Long hafi alls ekki látið sér skiljast, hvað hér gat verið á uppsiglingu.
Að minnsta kosti fer ekki sögum af því, að hann haí'i gert meira að
iðkun eturdeyfinga. Og ekki skýrði hann opinberlega frá aðgerðinni
fyrr en árið 1849, þremur árum eftir að aðrir höfðu gert uppgötvun-
ina, skitið til fulls gildi hennar og komið henni á framfæri. Tveiinur
árum siðar en Long (1844) á annar Bandaríkjalæknir, E. E. Morey, að
hafa skorið fitukepp úr hársverði á manni í eturdeyfingu, en honum
gazt ekki að lyfinu og taldi glaðloft mundu vera hentara.
Árið 1844 gerist það einnig í Bandaríkjunum, að tannlæknir einn,
Horace Wells, hlustar á fyrirlestur efnafræðings, sem m. a. sýndi á
einum tilheyrendanna áhrif glaðlofts. Tannlæknirinn veitti því at-
hygli, að sá, er andað hafði að sér glaðloftinu, hruflaði sig á leggnum,
en fann auðsjáanlega ekki til neins sársauka. Daginn eftir fékk Wells
efnafræðinginn til þess að veita sér glaðloft, á meðan vinur hans og
stéttarbróðir dró úr honum jaxl. Þegar Wells koin til sjálfs sin, varð
honum að orði: „Nýtt tímabil tanndráttar!“ Önnur tilraun var gerð,
sem gekk að óskuin. Eftir það stofnaði Wells til opinberrar sýningar
á aðferðinni. En hún fór í handaskolum, og við það misstu menn trú
á lyfinu, sem síðan var ekki metið réltilega fyrr en eftir 15 ár. Ráð
Wells komst við þetta á ringulreið. Hann hætti við tannlæknisstörf
og fyrirfór sér nokkru síðar.
Starfsfélagi Wells, William Thomas Morton, tók að lesa læknisfræði
í Boston, en stundaði jafnframt eftir sem áðnr tannlækningar og hélt
áfram deyfingartilraununum. Fór fyrir honum eins og Wells, að
hann komst ekki upp á lag með að nota glaðloft. Kennari hans í efna-
fræði, Charles Jackson, stakk ]iá npp á því, að hann reyndi etur, en
áhrifum þess hafði hann kynnzt í samkvæmislífinu. Það gafst svo vel
við nokkra tanndradti, að Morton tókst að telja merkan handlækni,
John Collins Warren, á að leyfa sér að reyna aðferðina á sjúklingi, er
gerð væri á einhver handlæknisaðgerð. Tilraunin fór fram í Massa-
chusetts General Hospital 16. október 1<Sí(i að viðstöddum hópi van-
trúaðra lækna. Virðist aðgerðin hafa verið einhvers konar sknrður á
hálsi eða andliti. Er Warren hafði lokið aðgerðinni svo, að sjúkling-
urinn hreyfði hvorki legg né lið og hafði auðsjáanlega ekki liugmynd
um, hvað fram fór, hraut honum af vörum þetta sannmæli: „Herrar
mínir, þetta er enginn liégómi! “ — enda markaði þessi atburður tíma-
mót i sögu Iæknisfræðinnar og fyrst. og fremst handlækninganna.
Óhugnanlega amerískum pósti verður nú að auka í þessa frá-
sögu. Þeir Morton og Jackson féllu fyrir þeirri freistingu að reyna að
gera sér uppgötvunina að féþúfu. Höfðu þeir litað eturinn í því skyni