Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1942, Blaðsíða 212

210
prófessor í handlækningum við Hafnarháskóla. Mun hann, ásamt þá-
verandi yfirlækni, prófessor Stein, hafa verið viðriðinn flestar áður
greindar 12 deyfingar. En í bréfinu gerir hann grein fyrir 14 etur-
deyfingum við tanndrátt, sem mjög vel höfðu heppnazt. Er Buntzen
tiltölulega bjartsýnn á framtíð svæfinganna, sem hann hefur þau orð
um, að þótt ekki lcunni að eiga fyrir þeim að liggja „at skulle blive et
almindeligt Præparativ ved enhver kirurgislc Operation, dog vil have
en nyttig Anvendelse i mange specielle Tilfælde.“
Nútímamönnum, læknum og öðrum, sem aldir eru upp við etur-
svæfingar og því vanastir, að þær gerist og takist eins og af sjálfu sér,
kann að virðast undarlegt, að þær skyldu í upphafi fara i slíkum
handaskolum, sem hér hefur verið lýst. En rétt skoðað má það reyndar
vekja meiri furðu, hversu vel þær tókust, eins og að þeim var staðið
og allt í pottinn búið. Hér var sem sé alls ekki fengizt við þess háttar
etursvæfingar, sem vér erum nú vanastir að kalla því nafni og einar
koma til greina við þær handlæknisaðgerðir, sem nokkuð kveður að.
Bera lýsingar á tilhögun svæfinganna ótvírætt með sér, að hér var um
að ræða hinn svo nefnda eturblund (aetherrus), sem gætir í upphafi
etursvæfingar, en rennur fljótlega af aftur. Er þess getið um Parísar-
svæfingarnar, sem að óskum gengu, að sjúklingarnir hafi andað að sér
etrinu aðeins í 2—6 mínútur og deyfingin staðið 1—4 mínútur. Þegar
deyfingin mistókst, fórst eturblundurinn fyrir, eða menn misstu af
honum, og þó að lengur væri haldið áfram (15—18— 20 mínútur),
þorðu menn ekki að gera það svo lengi, að það entist til fullkominnar
svæfingar. Óttuðust menn sem sé fyrst í stað almennar eiturverkanir
etursins, og' var vitnað til þess, að við dýratilraunir hafði kanína drep-
izt, eftir að hún liafði andað að sér eturgufu í átta mínútur. Sömu
söguna er um þetta að segja frá Noregi og Danmörku. Þeir læknar,
sem hafa tamið sér smáaðgerðir i eturblundi, vita, hve miklu varðar,
að sjúklingurinn sé látinn anda rösldega og djúpt að sér eturgufu,
sem minnst blandaðri lofti, hve náinnar aðgæzlu er þörf til að hefja
aðgerðina í tæka tíð og þó ekki of snemma, og loks hve hröð handtök
verður að hafa, ef áhrifin eiga ekki að vera rokin burtu, áður en að-
gerð lýkur. Fer það að líkum, að svæfingarnar brugðust sízt við augna-
bliksaðgerðir á borð við tanndrátt, svo sem reynslan var í Danmörku.
Hið fyrsta etursvæfingartæki hentaði engan veginn vel þessari teg-
und svæfinga. Það var venjuleg belg'flaska (kolba) með tvígötuðum
tappa, í öðru gatinu trekt, er lyfinu var helt niður um, en í hinu gler-
pípa og úr henni gúmleggur, er endaði í skál, sem hvolft var yfir
munninn, en féll misvel að. Þegar sjúkling skyldi svæfa, var gripið
um nef hans, og nasirnar klemmdar saman við hverja innöndun, en
takinu sleppt við hverja útöndun. Fljótlega kom þó á markaðinn nýtt
tæki (Charriérestæki), er betur svaraði tilganginum, að því leyti, að
unnt var að tempra að vild loftblöndunina. Því fylgdi og sérstök töng
til að grípa með fyrir nef sjúklingi. Þegar alls er gætt, megum vér því
vissulega dást að því, hve oft tókst að koma til leiðar þeirri deyfingu.
sem að var stefnt, og þá ekki síður að hinu, að fyrir kom, að unnt var
að ljúka meira háttar aðgerðum, svo sem brottnámi stórra æxla, af-
limunum, jafnvel keisaraskurði, á þeim örstutta tíma, sem sjúklingur-