Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Blaðsíða 95

SIGRÚN MARGRéT GuðMuNDSDÓTTIR
108
Hinsegin reimleikahús
Rökkur er ekki fyrsta reimleikahúsið í íslenskum skáldskap sem stendur
undir Snæfellsjökli — hann virðist reyndar hafa aðdráttarafl fyrir jaðarhópa
úr ýmsum skúmaskotum alheimsins. Torfbærinn í Kristnihaldi undir Jökli
eftir Halldór Laxness verður að minnsta kosti fremur óhugnanlegur þegar
þegar hann „hlær“ með draugnum Úu að skelkuðum umba í bókarlok.14
Skáldsaga Laxness tengist gotneskum hrollvekjum á fleiri vegu, eins og rit-
höfundurinn Bjarni Bjarnason hefur sýnt fram á með því að draga fram sam-
eiginlega þræði með Kristnihaldi undir Jökli og Makt myrkranna, sem er stað-
færing Valdimars Ásmundssonar á Dracula eftir Bram Stoker.15 Bjarni segir
sögurnar meðal annars eiga það sameiginlegt að dvöl aðalpersónanna í „út-
nára heimsins […] dragist stöðugt á langinn gegn vilja þeirra“.16 Það sama á
við um Gunnar, sem virðist rígbundinn útkjálkanum þar sem Einar ásækir
hann frá því hann ekur inn í umdæmi jökulsins. Draugahús draga einnig til
sín jaðarhópa. Líkt og Snæfellsjökull eru þau staðir þar sem sameiginlegur
kvíði almennings eða samfélags safnast saman.17 Í þeim er einatt fólgin saga
um samfélagsleg málefni sem hafa farið hljótt; þöggun og jaðarsetningu,
minningar eða áföll, kyn og kynhneigð svo fátt eitt sé nefnt.18 Það einkennir
gotneskan skáldskap að hann fjallar um samfélagsmál sem eru á jaðrinum í
einhverjum skilningi. Bókmenntafræðingurinn Andrew Smith orðar það á
þennan veg: „draugar eru aldrei bara draugar“ heldur veita þeir okkur inn-
sýn í það sem ásækir menninguna á hverjum tíma, einkum það sem reynist
flókið eða þungbært að ræða.19
Erlingur segir að hann hafi langað til að búa til hrollvekju sem hverfist
um samkynhneigðar persónur og segist jafnframt hafa haft í huga við gerð
myndarinnar að LGBT sögur væru sjaldan í forgrunni í íslenskum kvik-
14 Halldór Laxness, Kristnihald undir Jökli, Reykjavík: Vaka Helgafell, 1998, bls. 300.
15 Gotneska skáldsagan er upprunnin á Englandi á 18. öld. Hrollvekjan sækir mörg
einkenna sinna til gotnesku skáldsögunnar og mörg þeirra, jafnvel grundvallaratriði
eins og máni sem veður í skýjum og ugluvæl í kirkjugörðum eru ennþá áberandi í
hrollvekjum nútímans, svo ekki sé minnst á reimleikahús.
16 Bjarni Bjarnason, „Venus Helena“, Skírnir haust/2017, bls. 115–137, hér bls. 128.
17 Dani Cavallaro, Gothic Vision: Three Centuries of Horror, Terror and Fear, London:
Continuum, 2002, bls. 86.
18 Sjá t.d. Gina Wisker, Contemporary Women’s Gothic Fiction: Carnival, Hauntings
and Vampire Kisses, uK: Palgrave Macmillian, 2016, bls. 104 og Paulina Palmer,
Queering the Contemporary Gothic Narrative 1970-2012, London: Palgrave Gothic,
2016, bls. 41.
19 Andrew Smith, „Hauntings“, The Routledge Companion to Gothic, ritstj. Catherine
Spooner og Emma McEvoy, New York: Routledge, 2007, bls. 153.