Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Blaðsíða 110

„HANN ER BARA Á VONDuM STAð“
123
við „líkaminn er musteri sálarinnar“.73 Við förum inn af fúsum og frjálsum
vilja, líkt og Jonathan Harker í Dracula Brams Stokers, þegar hann gekk yfir
þröskuldinn á kastala greifans sem beið þolinmóður fyrir innan. Ekki síst er
netið ókennilegt rými sem birtist til dæmis í því að þegar einstaklingar slíta
netsamskiptum við aðra án nokkurrar skýringar kallast það „ghosting“.74 Við
erum ýmist lífs eða liðin í netheimum, það er kveikt á okkur eða slökkt. Við
sjáum þá sem eru tengdir (e. online), græni punkturinn táknar nærveru, en
þeir sem eru aftengdir (e. offline) eru ekki á meðal vor. Menningarfræðingur-
inn Mark Poster skrifaði árið 2001:
það sem hófst sem viðleitni til að hraða á samskiptum í kalda stríð-
inu er nú orðið að netheimum [e. cyberspace], tölvustýrðu landslagi
[…] sem opnar nýja félagslega og menningarlega heima sem eru
sennilega þegar farnir að endurskilgreina hvað það merkir að vera
manneskja.75
Á þessum átján árum sem liðin eru frá skrifum Posters hafa sannarlega orðið
breytingar, eins og flestum er kunnugt. Til dæmis hefur netið sífellt ríkari
ítök í tilfinningalífi manna – og nýtir sér það jafnvel til að krækja í fleiri íbúa.
Rannsóknir á sviði netheimasálfræði gefa til kynna að samfélagsmiðlar
hegði sér ekki ólíkt reimleikahúsum, og geti jafnvel stuðlað að sjálfseyð-
73 Hér er vísað til hugtakslíkinga úr smiðju hugfræðinganna George Lakoffs og Marks
Johnsons, sem eru nátengdar rýmisskynjun. Sjá t.d. Mark Johnson, The Body in the
Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason, Chicago og London: The
university of Chicago Press, 1990, bls. 271–275. Á íslensku hefur Bergljót Soffía
Kristjánsdóttir helst skrifað um myndmót, sem eru „grunnur“ líkinga, sjá t.d. „Er
dáðin dáð og örlátu mennirnir örlátir“, Ritið 2/2006, bls. 13–32. um líkingar sjá
einnig Bergsveinn Birgisson, „Konuskegg og loðnir bollar“, Skírnir vor/2009, bls.
106–158.
74 Svokölluð snjallheimili minna líka sífellt meira á reimleikahús, sjá t.d. Aleks Krotosky,
„How smart homes have become the haunted houses of today“, BBC Future, sótt 19.
mars 2019 af http://www.bbc.com/future/story/20161027-how-smart-homes-have-
become-the-haunted-houses-of-today.
75 Mark Poster, „What’s the Matter with the Internet?“ Medieval Studies of Minnesota,
Minnesota: university of Minnesota Press, 3/2001, bls. 37. Tilvitnunin er þannig á
ensku:
What began as the Cold War effort to speed up communications has become
cyberspace, an electrical geography […] opening new social and cultural worlds
that are only beginning to be explored but that quite probably are already
redefining what it means to be human.