Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Blaðsíða 206

Á MIS VIð MÁLöRVun
203
úr einu hljóði í annað. Árið 1971 birtust í tímaritinu Science niðurstöður úr
rannsókn á skynjun slíkra tilbúinna hljóðáreita hjá eins mánaðar og fjögurra
mánaða börnum. Mælingar á sogviðbrögðum barnanna sýndu að þau drógu
mörkin milli hljóðanna við sama aðröddunartíma og fullorðnir. Samkvæmt því
gæti hæfileikinn til að greina þessi mörk verið meðfæddur.10
Síðan þetta var hafa verið gerðar fjölmargar rannsóknir á talskynjun smá-
barna sem í heild benda til þess að þau fæðist með hæfni til að greina milli
ýmissa málhljóða óháð því hvort viðkomandi aðgreining skiptir máli í móður-
máli barnsins (eða verðandi móðurmáli þess). Mjög fljótt fer móðurmálið hins
vegar að hafa áhrif á þessa skynjun þannig að hæfnin til að gera greinarmun
sem ekki skiptir máli í móðurmálinu dvínar.11
Það er því ekki víst að rétt sé að meta muninn á sjón og máli við fæðingu
eingöngu út frá því að börn sjá en tala ekki. Vitað er að þau geta túlkað ýmis
sjónáreiti en svo virðist sem þau hafi líka hæfni til að túlka ýmis máláreiti.
Þetta gæti – ásamt ýmsum sameiginlegum einkennum tungumála sem til-
gátan um algildismálfræði gerir ráð fyrir að séu meðfædd vitneskja, til dæm-
is að setningar byggist á lið gerð en ekki línu legri röð orða (lög málið um
„structure-dependency“)12 – skýrt það undur að við sex ára aldur hafa börn
jafnan náð tökum á öllum grundvallarreglum móðurmáls síns.13
um þessar miklu framfarir gildir þó sama regla og um sjón, áreiti úr um-
hverfinu er nauðsynlegt. Barnið verður að heyra mál – eða sjá táknmál ef
um heyrnarlaust barn er að ræða. Við slíkar aðstæður lærir barnið að tala án
allrar beinnar kennslu eða leiðsagnar, rétt eins og það lærir að sjá. Hæfnin til
að læra mál fullkomlega af því einu að heyra það virðist þó ekki vara ævina
út. Máltakan hefur sinn markaldur eins og sjónin.
10 Peter D. Eimas, Einar R. Siqueland, Peter Jusczyk og James Vigorito, „Speech
Perception in Infants“, Science 171/1971, bls. 303–306; Peter W. Jusczyk, The
Discovery of Spoken Language, Cambridge: MIT-Press, Cambridge, 2000 [1. útgáfa
1997, kiljuútgáfa 2000], bls. 49-50; Jörgen Pind, „Málhljóð og mannshugur“, Hljóð:
Handbók um hljóðfræði og hljóðkerfisfræði, ritstj. og aðalhöfundur Kristján Árnason,
Reykjavík: Almenna bókafélagið, 2005, bls. 481–512, hér bls. 496-498.
11 Peter W. Jusczyk, The Discovery of Spoken Language, bls. 51-56; Jörgen Pind,
„Málhljóð og mannshugur“, bls. 499–500.
12 Sjá Vivian J. Cook, Chomsky’s Universal Grammar, bls. 2-6; noam Chomsky,
Language and Problems of Knowledge, bls. 45-47.
13 Sigríður Sigurjónsdóttir, „Hvernig viltu dúkku? Tilbrigði í máltöku barna“, Ritið
3/2008, bls. 35- 51, hér bls. 35.