Úrval - 01.01.1964, Blaðsíða 22

28
U R V A L
ætlaði hann ætíð að ferðast um
með biblíu í fórum sínum og
flytja boðskap hennar hvert á
land sem bann færi. Árið 1874
gerðist Stanley forystumaður
brezks-bandarísks leiðangurs, er
kannaði uppsprettur Nílar, og'
sigldi kringum Viktoriuvatnið,
sem er aðaluppspretta árinnar.
Hann teiknaði kort yfir Tanga-
nyikavatnið, en að því loknu
hélt hann með leiðangurinn
niður með ánni Kongó, sem er
næststærsta fljót veraldarinnar.
Hætturnar, sem urðu á vegi
bans, gerðu hann næstum grá-
hærðan í bókstaflegum skilningi
þess orðs. Menn hans urðu fyrir
árásum óvinveittra ættflokka,
sem höfðu eitraðar örvar að
vopni. Mýrakalda, blóðkreppu-
sótt og bólusótt urðu mönnum
hans að fjörtjóni, og Stanley
sjálfur var altekinn hitasótt. Hin-
ir þrír hvítu félagar hans lét-
ust á leiðinni. Þegar hann var
kominn aftur til Evrópu, grind-
horaður og máttfarinn, fékk
hann opinberlega viðurkenningu
þess, að Iiafa fyrstur landkönn-
uða siglt alla liina 2901) mílna
löngu á Kongó frá upptökum
hennar til ósa. Auk þess hafði
liann farið yfir þvera Afriku
frá austri til vesturs.
Stanley liafði látið töfrast af
Afríku. í eyrum hans hljómaði
ætíð fuglakvak frumskóganna.
Fyrir hugskotssjónum hans sveif
liin agalausa fegurð ibúanna,
hinir gljáandi, tinnusvörtu lík-
amir þeirra, furðulega flúraðir.
Hann sá einnig í huga sér hin
frjálsu villidýr, fiðrildin, sem
virtust gimsteinum skreytt, og'
orkideurnar, fegurstar allra
blóma. Umfram allt skoðaði
liann Kongó sem áskorun til sið-
iuenningarinnar, því að ættbálk-
ar þess þörfnuðust kristinnar
trúar, en landið var auk þess
auðugt af gúmmí og fílabeini.
Leopold II. Belgíukonungur sá
einnig viðskiptamöguleikana i
Kongólöndunum, og árið 1897
féllst Stanley á að stjórna belg-
ískum leiðangri þangað.
I fimm og' hálft ár átti hann
í baráttu við geysistórt víð-
lendi, þar sem óskaplega óhollt
loftslag ríkti, víðlendi, sem byggt
var af nokkrum milljónum óvin-
veittra villimanna, sem margir
hverjir voru mannætur. Hann
stofnsetti 22 stöðvar með fram
Kongófljótinu, en setti fjóra
gufubáta á sjáll't fljótið. Hann
lagði vegi með fram vatnselgn-
um við Neðri-Kongó, sem heftir
siglingu til sjávar. Hans eigið
hak var jafn vel i'allið til vinnu
sem hans eig'in manna, og þeg-
ar Afríkubúar sáu hann nota
sleggjuna, þá gáfu þeir honum
heitið: „Bala Matari“, sem þýðir
„Klettabrjótur“. Þetta varð að