Úrval - 01.01.1964, Blaðsíða 63
!
HVl ER HIMININN DIMMUR UM NÆTUR?
G9
roðatakmörkin“, eins og það
fyrirbæri er kallað. Þannig kom-
ust stjörnufræðingarnir að raun
um það, að þegar roða gætir
í ijósi einhverrar stjörnu, þýð-
ir það að stjarnan fjarlægist.
Dr. Edwin P. Hubble, starfs-
maður við stjörnurannsóknar-
stöðina á Mount Wilson í Kali-
forníu, einn margra stjörnufræð-
inga á þessari öld, sem þver-
sögn Olbers lét ekki í friði,
taldi vist, að svar lilyti að finn-
ast við spurningunni. Með þeim
fullkomnu mælitækjum, sem
hann hafði til umráða, komst
hann að raun um það, árið 1926,
að ljós frá fjarlægum Ijósgjöf-
um, til dæmis þeim sólkerfa-
heildum, sem fjærstar eru Vetr-
arbrautinni, fór yfir roðatak-
inörkin. Sú slaðreynd gat ein-
ungis þýtt að það „tognaði á“
ljósbylgjunum frá þeim -— að
þessar stjörnur, að þessar sól-
kerfaheildir, fjarlægðust með.
gífurlegum hraða.
Gat slíkt átt sér stað? Hubble
hélt áfram rannsókn sinni á
jies.su fyrirbæri, og sannfærðist
um, að svo hlyti að vera. Hann
komst að raun um, að því fjar-
iægari, sem liær sólkerfaheildir
voru, sem hann beindi stjörnu-
sjónauka sínum að, þvi rauðara
varð ljósið frá þeim. Eiginlega
komst hann að raun um, að
þessar sólkerfaheildir fjarlægj-
ast okkur með hraða, sem eykst
stærðfræðilega í nákvæmu iilut-
falli við fjarlægðina.
Af því fyrirbæri dró Hubble
liá ályktun, að stöðug útþcnsla
ætti sér stað hvarvetna í him-
ing'eimnum — að allt, sem fyrir-
finndist, fjarlægðist stöðugt hvað
. annað. Aðrir stjörnufræðingar
gerðust svo til að staðfesta liessa
kenningu hans, og „útþenslan“,
])ó harla óírúlegt fyrirbæri væri,
varð þannig grundvallarkenning
nútíma stjörnufræði.
Með uppgötvun þessari var
loksins fundið svar við ])ver-
sögn Olbers læknis. Það er út-
jænslan í himingeimnum, sem
veldur jivi að myrkl er á nótt-
um. Sólkerfaheildirnar fjarlægj-
ast okkur svo hratt, að j)að
dregur úr jieirri geislun, sem
okkur berst frá þeim. Fyrir
bragðið getuin við notið rórrar
hvíldar um myrkar nætur, og
sleppum við að gufa upp fyrir
stöðugt geislaregn frá lýsandi
stjörnum. Væri jietta ekki stað-
reynd, mundi með öllu útilok-
að að nokkurt líf gæti þróast
á jörðunni.