Úrval - 01.01.1964, Blaðsíða 27

HLJÓMLIST NÁTTÚRUNNAR
33
tíma. Líta þau á það svæði sem
sína eign, og þola öðrum fugl-
um af sömu tegund alls eltki
að hafast þar við. Þegar út-
ungunartímanum er lokið, halda
margir af söngfuglunum sig i
hópum — jafnt slaðíuglar og
farfuglar, en þegar varptíminn
nálgast, leitar hver um sig á
þau svæði, sem hans tegund
hentar bezt, þar sem hann set-
ur á stofn sitt eigið riki, og
ver það siðan allt hvað af tek-
ur fyrir árásum nágranna sinna.
Ekki eru ríki þessi alltaf jafn
stór, og fer stærð þeirra eftir
því hve mikið er um þá sér-
stöku fuglategund þar í um-
hverfinu, og hve karlfuglinn er
harður af sér, og þá ekki hvað
sízt hvað sönginn snertir. Ríki
þessi liggja hvert að cðru og
eru landamærin dregin um
runna, eða aðrar takmarkanir
á því svæði, en áður en örugg-
lega hefur verið frá þeim geng-
ið, slær oft í brýnu með karl-
fuglunum, sem verða þó sjald-
an alvarlegar, meðal annars
vegna þess, að annarhvor þeirra
lætur venjulega undan síga áð-
ur en í harðbakkann slær. Karl-
fuglinn lætur mjög til sín taka
innan sinna landamæra, syng-
ur mikið og fer ekki í launkofa
með veldi sitt og vald. En fari
hann inn fyrir landamæri ann-
ars ríkis, er hann fljótur að
slá af, og yfirleitt þarf ekki
annað en hótanir af hálfu liins,
sem þar ræður ríkjum, til þess
að hann hafi sig á burt. Þegar
landamærin hafa einu sinni ver-
ið fastákveðin, kemur sjaldan
til átaka með karlfuglunum, sem
þar eru nágrannar. Láta þeir
sér þess í stað yfirleitt nægja
að sitja hver í sínu ríki og
senda hinum tóninn.
Mjög mikilvægt er það fyrir
karlfuglinn að tryggja sér sitt
yfirráðasvæði, því að annars
getur hann yfirleitt ekki orðið
sér úti um neinn maka. Söngur
þeirra þýðir þvi ekki einungis:
„Hér ræð ég, og hafðu þig á
burt“, heldur lika, að þar sé
um að ræða karlfugl, sem kom-
ast vilji í kynni við kvenfugl.
Kvenfuglarnir láta lokkast af
söngnum og fljúga inn á yfir-
ráðasvæði karlfuglanna, og þeg-
ar ástarleiknum er lokið, sem
er nokkuð mismunandi eftir teg-
undum, á tímgunin sér stað,
viðkomandi eru þar með geng-
in í hjónaband og eru hvort
öðru trú á meðan varptíminn
og útungunin stendur yfir. Karl-
fuglinn syngur án afláts á með-
an á hreiðurgerðinni stendur
og á meðan kvenfuglinn liggur
á eggjunum, og' á þá, eins og
áður er að vikið, oft í smávægi-
legum útistöðum við nágranna
sína.