Úrval - 01.01.1964, Blaðsíða 152

158
ÚR VAI-
atvinnu. Hann var fæddur og
alinn upp í Edinborg i Skot-
landi, og þar var Alexander Mel-
ville Beil, faðir hans, þekktur
sem „taltæknifræðingur“. Alec
litli náði fljótt tökum á „sýni-
lega talkerfinu“, sem faðir hans
hafði fundið upp. Það var fólg-
ið í kerfi myndtákna, sem sýndu
stamandi nemendum þá stöðu
góms, tungu og tanna, er nauð-
synleg var til þess að framkalla
hvert hljóð.
Bell hinn eldri var mjög eft-
irsóttur til fyrirlestrahalds, og
strax og synir hans þrír höfðu
aldur til slíks, þjálfaði hann þá
sér til aðstoðar. Með hjálp „sýni-
lega talkerfisins“ bauðst hann
til þess að líkja eftir hvaða
hljóði sem áheyrendur hans
æsktu eftir. Þegar beðið var um
sérstakt hljóð, skrifaði hann það
á töfluna. Síðan kom einhver
af sonum hans, er beðið hafði
að tjaldabaki, og likti eftir hljóði
þessu með því að lesa táknin á
töflunni. Eitt sinn kom Alec
fram á sviðið, skoðaði táknin
á töflunni og gaf síðan frá sér
hátt skerandi hljóð. Hann vissi
ekki, hvað hljóð þetta átti að
tákna, en áheyrendur klöppuðu
honum lof i lófa. Einhver hafði
sem sagt beðið um hljóð, er
tákna skyldi sagarhljóð.
í annað skipti benti faðir
hans á eitt af einkennilegustu
táknunum, sem hann hafði
nokkru sinni teiknað. Samkvæmt
því átti að beygja tunguna aftur
á bak, svo langt að tungubrodd-
urinn snerti gómfylluna, og
segja síðan „t“. Það var ekki
auðvelt, og þegar Alec litla tókst
þetta, spratt maður nokkur á
fætur og klappaði honum ó-
spart lof í lófa.
„Herar mínir og frúr,“ sagði
hann. „Ég starfa á vegum Ind-
landsmálaþjónustunnar og á að
kenna ungum mönnum Sanskrit.
Hljóðið, sem ég bað herra Bell
að láta son sinn framkalla, er
sérstök tegund af „t“. Mér geng-
ur erfiðlega að fá nemendur
mína til þess að bera það rétt
fram. Syni herra Bells tókst
samt að bera það algerlega rétt
fram, án þess að hafa nokkru
sinni heyrt það borið fram!“
Alec var sem töfraður af hljóð-
tækniaðferðum þeim, sem nauð-
synlegar voru hverju sinni til
þess að framkalla hljóð. Dag
einn komu bræður hans að hon-
um, þar sem hann lá á hnjánum
við hlið hundsins á heimilinu
og glennti upp gin hans.
„Er liann veikur?“ spurði Ed-
ward litli.
Alec hristi höfuðið. „Nei nei.
Ég var bara að velta því fyrir
mér, hvort ég gæti kennt honum
áð tala. Hlustaðu bara . . . þegar
ég ýti þarna á kjálkana á honum