Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1942, Page 210

208
að leyna því, hvert efnið væri, og tryggja sér einkaleyfi á notkun þess.
Braskið við að leyna lyfinu mistókst þegar gersanilega, og einkaleyfi
gat ekki komið að haldi. I>á hét þing Bandaríkjanna 100000 dollara
verðlaunum þeim, er lielgað gætu sér uppgötvunina. Risu nú hatramar
deilur um tilkallið til verðlaunanna, milli þcirra Mortons og Jacksons
annars vegar og hins vegar erfingja Wells og síðar I.ongs. Stóðu deilur
þessar árum saman, og lauk þeiin aldrei svo, að verðlaunin fengjusl
greidd. I almenningsgarði í Boston er minnismerki helgað uppgötvun-
inni, án þess að nokkurs manns sé við hana getið. Virðist fara vel á því.
Munu þess fá eða engin dæmi, að jafnómerkilegir menn hafi staðið að
jafnmerkilegri uppgötvun. Má ef til vill meðfram rekja það til þess,
Iivert samband var á milli uppgötvunarinnar og reynslunnar af etur-
nautnarsamkvæmunum. Hefur það fráleitt verið úrval lækna og vís-
indamanna, sem höfðu nánust kynni af því skemmtanalífi.
II.
Fregnin frá Boston barst eins og eldur í sinu út um allan hinn sið-
menntaða heim, og hvarvetna þar sem sæmilegri skipan hafði verið
komið á lækningastarfsemina, kepptust ábyrgir læknar um að reyna
svæfingarnar og gildi þeirra. Bretar urðu liér fyrstir lil allra Norður-
álfuþjóða. Hinn 21. nóvember 1846 tók prófessor Robert Liston fót
af manni í etursvæfingu í Universtity College Hospital í Lundúnum,
og virðist deyfingin hafa gengið að óskum. Er það m. a. minnisvert
um þessa fj>rstu aðgerð í svæfingu hérna megin Atlantshafsins, að
sjálfur Joseph Lister var viðstaddur hana, þá ungur stúdent. Prófessor
í barnsburðarfræði í Edinborg, James Young Simpson, lét ekki upp
á sig standa, en tók þegar að gera svæfingartilraunir og þar á meðal
við fæðingar í febrúar 1847. Frá Lundúnum barst vitneskjan sam-
stundis yfir sundið til Parísar. Hinn 16. janúar 1847 gerði .1. F.
Malgaigne grein fyrir fimrn etursvæfingartilraunum við handlæknis-
aðgerðir, og ruku nú því nær allir handlæknar Parísarborgar upp til
handa og fóta. Þó lætur norskur læknir, þá staddur í París, þess getið,
að ýtarlegastar og merkastar séu tilraunir þa>r, sem gerðar hafi verið
á vegum félags þýzkra lækna í borginni. Samtímis voru svæfingartil-
raunir hafnar um allt Þýzkaland og síðan i hverju landinu af öðru.
í yfirlitsgrein, sem birtist í öðru aðallæknatímariti Dana, Biblio-
thek for Læger, fvrra hluta árs 1847, sennilega eftir ritstjórann (H.
Selmer), eru höfð þau orð um viðtökurnar, sem hin nýja uppgötvun
liafi átt að fagna, að ýtarleg greinargerð um allar þær svæfingartil-
raunir, sem þegar hafi verið gerðar hér í álfu með meira eða minna
árangri, mundi hafa í för með sér, að birta þvrfti skrá um því nær
öll sjúkrahús og handlækna í Englandi, Frakklandi og Þýzkalandi.
Norðurlönd urðu ekki miklir eftirbátar um að reyna gildi þessara
nýjunga, eða svo var það um Noreg og Danmörku. Hinn 4. marz 1847
fer fyrsta svæfingartilraunin fram i ríkisspítalanum í Kristjaníu (pró-
fessor Chr. Heiberg), og var hún gerð á heilbrigðum manni. S. E.
Larsen yfirldrúrg á Almenna spítalanum í Kaupmannahöfn svæfði um
líkt leyti fyrsta sjúklinginn í Danmörku. Var það kona með berkla í
hné og aðgerðin brennsla (cauterisatio), sem lengi var tiðkuð við liða-