Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1942, Qupperneq 222

220
aði sem uppgjafalæknir, hálfu öðru ári áður en hann andaðist, \ið
meira háttar handlæknisaðgerð í klóróformsvæfingu, og verður þess
atburðar getið hér á eftir.
Er nú komið að þeim manni á læknaskránni, sem vegna aðstöðu
sinnar var óefað sjálfsagðastur allra lækna sinnar samtíðar til að
flytja þessa nýju þekkingu fyrstur manna inn i landið, ávaxta hana
þar í framkvæmd og útbreiða meða! læknastéttarinnar - svo sjálf-
sagður, að væru engar sérstakar heimildir því til hnekkis, mundi ekki
þykja ofdirfska að álykta, að naumast ga-ti annar kóniið þar til greina.
Þessi maður er Jón Hjaltalín, síðar landlæknir. Svo vill sem sé til, að
einmitt á þeim árum, sem verið var að þrautreyna svæfingarnar í
Kaupmannahöfn og raunveruleiki þeirra náði þar sem annars staðar
staðfestingu, sat Jón Hjaltalín á næstu grösum sem læknir við vatns-
lækningastofnunina í Ivlampenborg (1845—1851), vel lærður og þó
ef til vill nokkuð skjótlærður í sumum greinum forframaður í ferða-
lögum erlendis, fullþroska maður og þó enn i hroddi lífsins, og ekkert
fjær því en hlédrægni hamlaði honum að skyggnast í það, sem hann
á annað borð lét sig varða. Átti hann aúðvitað liinn bezta kost þess,
á meðan hann dvaldist i Danmörku, að fylgjast með öllu því merk-
asta, er gerðist á sviði læknisfræðinnar, og mátti hann þá ekki sízt
leggja eyrun við því, er varðaði nýstárlegar verkanir gamalkunnra
efna, eins og svæfingarlyfin voru, með því að iiann hafði einmitt gerl
efnafræði að eins konar sérgrein sinni. Hann fluttist alfarinn til
íslands sumarið 1851 og sat á Eyrarbakka, unz liann fluttist til Reykja-
víkur, er liann varð landlæknir við fráfall Jóns Thorstensens (settur
í febrúar 1855 og skipaður l% s. á.). Jón Hjaltalín var ósvikin persónu-
gerving áhuga- og framfaramanna allra tíma. Hafði hann manna mest,
cftir því sem gat gerzt hér á landi á þeim tímum, samband við útlönd
og útlendinga, og ekki aðeins á Norðurlöndum, heldur milliliðalaust
við stórþjóðirnar: Englendinga, Frakka og Þjóðverja. Gerði hann sér
mikið fara uin að viða að sér gögnum tii að fylgjast með nýjungum
hvaðanæva að, hæði á sviði læknisfræðinnar og annarra vísinda, og
]>ó umframt allt öllu því, er orðið gat lil hagkvæmra nota.') Gerðist
bann þegar hinn umsvifamesti maður í landlæknisembættinu og setti
sér frá öndverðu það höfuðhlutverk að fullkomna heknaskipan lands-
ins og stofna í því skyni af nýju til innlendrar læknakennslu, er ek ki
skyldi vera neitt kák á borð við námskeið til að kenna nærfærnum
mönnum hjálp í viðlögum, svo sem áður hafði helzt vakað fyrir mönn-
um, heldur yrði þegar stefnt að þvi með kennslunni að koma upp full-
lærðum læknum. Báðar þessar hugsjónir sínar tókst Jóni Hjaltalín að
ieiða til þess sigurs, að telja má til mestu afreka í sögu íslenzkra heil-
1) Til dæmis um timariiaföng Jóns Hjaltalíns er það, aö árið 1872 lætur hann
þess getið í embættisbréfi, að hann kaupi sjálfur, auk timarita þeirra, er keypt
voru til læknakennslunnar (Nordisk medieinsk Arcliiv, Gazette des Hópitaux,
Berliner klinische Wochenschrift og Hospitaltidende), þessi timarit: Edinburgh
Medical Journal, British Medieal Journal, Philadelphia University Medical Journal,
Archives de medicine navale, Food Journal, Chemical Xews', Hygiæniskc Meddelelscr
af Prof. Hornemann og Chemical News of Dr. Grooks. „Hinir medicinsku journalar
cru oss hcr á íslandi álveg nauðsynlegir, ef við eigum ekki að verða á eftir tím-
anum.“ Embættisbréfasafn landlæknis i Þjóðskjalasafni (1872, D—G).)