Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1942, Síða 236

234
fræði hjá landlækninum. Engi þeirra 4 læknanna hafði sjálfr verið við-
staddr keisaraskurðar-barnsnauð fyren nú, en öllum kom þeim um það
ásamt, er þeir höfðu kannað skapnað sængrkonunnar, að hún gæti ekki
fætt, og' væri hér þvi eigi nema um það tvent að skipta að bæði móðir
og fóstr hlyti að deya eptir laung og mikil harmkvæli hennar, eðr að ráðast
þegar í keisaraskurðinn til þess að stytta þjáningar móðurinnar og bjarga
lífi heggja ef svo vel gæti tekizt. Skiptu þá læknarnir niðr verkum með
sér, hvað hver skyldi vinna þótt allir væri við; Chastang og Dexier „cloro-
formiseruðu" móðurina (gjörðu hana tilfinningarvana og aflvana með
,,cloroform“), Dr. Hjaltalin gjörði náraskurðinn, en Gísli Hjálmarsson
gekk síðan til og skar upp móðurlífið og varð móðirin þá léttari að mey-
barni með fullu lífi er vo 14 merkr i laugatroginu. Þetta gjörðist um kl.
10—11 24. f. mán. Voru umbúðir gjörðar um skurðarsárin, Ieið þá smám-
saman cloroforms vanmegnið af móðurinni, og varð hún hress og heils-
aðist eftir öllum hætti allt fram á hina næstu nótt; en þá fór hún að fá við-
varandi hóstakjöltr með ógleði, svo nóttin varð henni ók.vr og næðislítil;
færðust fyrir ])að úr lagi umbúðirnar og ýfðust sárin og máske blóðrásin
hið innra; þegar leið á sunnudaginn (25 f. mán.) varð hún rænuskert og
þar með allri lífsvon lokið enda skildi hún við liið sama kvöld undir
náttmál. Barnið var skírt, að móðurinni lifandi: Júlíana Margrét,* 1) og
lifir enn og dafnar eðlilega. 27. f. m. skáru þeir upp lík hennar, landlæknir-
inn og báðir hinir frönsku læknar, og sannaðist þá með líkskurðarransókn-
inni, að fæðingin hafði verið alveg ómöguleg. Barnið lifir enn og hefur
tlafnað eðlilega' til þessa.
*) Keisaraskurðarins finst eigi getið í hinum elztu lækningaritum Grikkja og Rómverja.
En svo er að sjá af sögu Gyðínga, — um og eptir Krists fæðíngu fram til falls Jórsala-
borgar, — peirri er Thcilmud nefnist, að Gyðingar liafi þekt keisaraskurðinn þegar fyrir
og um Krists daga, og að hann hafi eigi verið mjög óalgengr hjá þeim, því bæði nefnir
liókin 1 eða 2 merkismenn, er liafi verið skornir útúr móðurlífi („útúr siðu eðr nára nióður-
innar“), og segir líka að það sé lög hjá Gyðíngum, „að ef kona sé með tvíburum, og fæðist
annar þeirra náttúrlegri fæðíngu, en hinn geti eigi fa-ðzt, heldr verði að skera hann útúr
móðurlífi, þá skuli hvorugr liimim fremri hvorki að frumburðarrétti né til erfðar eðr til
prestsembættis“; þar eru einnig sett lög um lireinsun konu, er verði léttari á þenna liátt.
Hin elzta skýrsla skurðarfræðinnar í Norðurálfunni, þar sem getið er um. að skera megi
fóstr útúr móðurlíli, er eptir nafnfrægan frakkneskan læknir, að nafni Giuj de Cíli)auliac,
frá árinu 1 'MY.i, en liann talar þar aðeins um andaða (nýliðna ) móður en eigi lifandi; en
einskis dæmis vita menn til að sé getið um að þctta liafi verið reynt á lifandi móður,
fyren liousset frakkneskr læknir getr þess árið 1580. (Þetta er tekið eptir enskri lækn-
ingabók, um grundvallarreglur og við hafðar reglur við barnsfæðíngar, eptir J)r. Rams-
botham, London 1856). — Aptr vanta eigi fornaldasagnir af keisaraskurðinum, livorki hjá
Rómverjum (Manlius Torquatus, Scipio Afrieanus liinn ehlri, Julius (2a*sar) né liér á
Norðrlöndum t. d. um Volsúng. — Og flestir þekkja það úr sögunni af Macbeth, konúngi
á Skotlandi í fornökl, að því var spáð fyrir lionum, að hann félli ekki fyrir sverði neins
þess manns, er af kvinnu væri fæddr, og þessu treysti liann í liinni síðustu orustu sinni
við Makdúf riddara og liældist um það við hann, er liann sagði honum þetta sem væri
fyrir sér spáð; en Makdúfr riddari, kvað það koma vel lieim, „því eigi er eg“, segir hann,
„af kvinnu fæddr, heldr var eg skorinn útúr lífi móður minnar“; — síðan óð Makdúfr
að Machetli og lagði hann í gegn.
í kopíubók landlæknisembættisins hefur Jón Hjaltalín hripað dag-
bókarskýrslu um aðgerðina og auðsjáanlega þegar að henni lokinni,
en síðan jafnóðum bætt við athugasemdum um líðan og meðferð samg-
1) Barnið var heitið eftir móðurinni og manni þeim, er hún iýsti föður að því,
en það var danskur assistent hjá Fischersverzlun, Julius Andersen. 26 ára. Synj-
aði hann fyrir faðernið, með því að samfarir þeirra Margrétar hefðu fjmst hafizt
i desember árið fyrir. Höfðaði fátækranefnd Reykjavíkur á hann barnsfaðernis-
mál. Eftir slæiegan málarekstur var honum dæmdur synjunareiður, og sór hann
fyrir faðerni harnsins. Júlíana Margrét dó rúmlega misserisgömul 31. des. 1SG5,
„'föðurlaust tökubarn" á Hrisbrú í Mosfellssveit.