Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Side 21

FINNBORG SALOME OG GYÐA MARGRÉT
34
Að maður þurfi virkilega að skoða og hugsa sig um, var þetta nú svo
slæmt? Var þetta ekki bara svona lítil nauðgun? Svona smotterí?
„þú ferð nú varla að rústa mannorði einhvers fyrir þetta… getur
hvort eð er ekkert sannað þetta, þetta er bara illgirni“. Þú veist,
það er ákveðinn samfélagslegur þrýstingur að maður setji sjálfa sig
í annað sæti… og það er ömurlegt!
Brotaþoli þarf að gera upp við sig hvort hún sé tilbúin til að bera ábyrgð á
félagslegum afleiðingum þess að tala um nauðgunina, ofbeldið sem hún varð
fyrir. Hvernig ábyrgðin er sett á herðar brotaþola á meðan gerandinn er af-
sakaður birtist í orðum Sunnu:
Maður [brotaþoli] myndi einmitt ásaka sjálfa sig kannski, og vera
bara ótrúlega hræddur um að hafa verið að senda einhver skrýtin
skilaboð og greyið strákurinn hafi bara misskilið mann... og síðan
er maður bara búinn að kæra hann fyrir nauðgun og hann er með
þennan stimpil á sér einhvern veginn.
Anna Magga upplifir að samfélagið líti á það sem „nánast verri refsingu að
vera kærður fyrir nauðgun heldur en að verða fyrir nauðgun“. Hún segir:
Ég er miklu hræddari að segja frá því að ég sé þolandi í kæruferli
heldur en að ég sé þolandi. Vegna þess að samfélagið hefur samúð
með þolendum svo lengi sem að það er ekki gerandi. Svo lengi sem
það bitnar ekki á neinum.
Þegar konur nafngreina ofbeldismenn er algengt að mýtan um rangar sakar-
giftir komi fram79 og í viðtölum birtist hvernig brotaþolum er trúað svo lengi
sem gerandi er ekki nafngreindur. Gunnhildur upplifði hvernig vinir hennar
skiptust í tvo hópa, „með og á móti“ sem virðist ekki vera óalgengt.80 Þetta
má líta á sem afleiðingu skrímslavæðingar líkt og sérfræðingurinn bendir á:
Það er einhvern veginn þægilegra að manneskja ljúgi heldur en að
manneskja nauðgi. Og þar af leiðandi skilur maður þessar mýtur.
Maður er bara að vernda sína heimsmynd.
79 Lesley McMillan, „Police Officers’ Perceptions of False Allegations of Rape“, bls. 3-4.
80 Sjá m.a. Kristlín Dís, „Nauðgun af gáleysi: Hvað á að gera ef vinur manns nauðg-
ar?“. „Fordæmd fyrir að kæra kynferðisbrot“, Rúv.is, 8. apríl 2013, sótt 8. apríl
2019 af http://ruv.is/frett/fordaemd-fyrir-ad-kaera-kynferdisbrot. Guðrún Katrín
jóhannesdóttir, „Það urðu allir bara ógeðslega reiðir“: Að kæra nauðgun í litlu bæjar-
félagi, óútgefin meistararitgerð, Reykjavík: Háskóli Íslands, 2016, sótt 8. apríl 2019
af https://skemman.is/handle/1946/24313.