Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Qupperneq 47

GUðRÚn STEInÞóRSDóTTIR
60
það inn í textann sinn – ef marka má orð Gríms í upphafskafla bókarinnar.49
Það er rökrétt að Dísa vilji ekki segja og skrifa nafnið Vigdís vegna þess að í
fimmtíu ár hefur hún ekki fengið að vera hluti af því nafni.
Ólíkindaeinkenni
Ofbeldið sem Gríms beitir Dísu hefur m.a. þau áhrif að Dísa grípur hvað
eftir annað til gagnárása í skrifum sínum. Hún gagnrýnir Gríms ekki bara
fyrir framkomu í sinn garð heldur gengur hún einnig lengra og finnur að
ýmsu í fari hennar. Þannig dregur hún fram í dagsljósið ákveðin atriði sem
flest eru einkennandi fyrir óöryggi Gríms. Aðfinnslurnar sýna muninn á
röddunum tveimur, skoðunum þeirra og löngunum en í sömu mund og þær
afhjúpa þversagnir persónunnar, líðan hennar og stöðu í samfélagi sögunnar.
Dísa nefnir sérstaklega þrjú „ólíkindaeinkenni“– einkenni sem greina
þær stöllur að – sem hún á erfitt með að þola í fari Gríms. Það fyrsta sem
hún tiltekur er þolinmæði hennar, eða það sem henni „finnst […] miklu
frekar flokkast undir undirlægjuhátt“ (140) og hvaða ráð hún hefur gefið
líkamssystur sinni til að „lifa af þegar hin svokallaða þolinmæði ætlar bein­
línis að hrifsa af henni lífslöngunina“ (140). Dísa leggur áherslu á að þolin­
mæðin hafi ekki beinst að henni sjálfri heldur öðrum konum sem sótt hafa í
nærveru Gríms:
Hún Gríms hefur sem sé ræktað óttadrifna þolinmæði sína svo
stappar nær geggjun. Hún hefur varið óhemju tíma í að hlusta á
óhamingjusamar konur sem streyma til hennar í tíma og ótíma,
gera hana að trúnaðarvini og sorgarpoka og hella rólega úr skálum
vandræða sinna yfir hana þangað til að varla leynist þurr þráður á
minni. (141)
Dísa segir einnig að þolinmæði Gríms hafi verið lituð ótta því hún hafi hræðst
að einhver sæi í gegnum hana en því hafi hún ekki þorað að neita konunum
um áheyrn og fyrir vikið verið „óttalega ósjálfstæður og þrautpíndur við­
takandi“ (142). Ráðið sem Dísa hefur gefið Gríms í þessum aðstæðum er að
„nota hugmyndaflugið sjálfri sér til framdráttar“ (142):
– Brýndu hugarhnífinn, Gríms, og skerðu helvítis blöðruna á háls
á meðan hún bunar út úr sér gallinu. Andaðu síðan djúpt, finndu
49 Sama heimild, bls. 10. Í upphafi bókar skrifa þær stöllur undir samning um samstarf
sitt en þar er undirskrift Gríms: Vigdís Gríms. Sama heimild bls. 11.