Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2019, Page 109
SIGRÚN MARGRéT GuðMuNDSDÓTTIR
122
heilastarfsins í þróunarsögunni.69 Þá má gera sér í hugarlund að stöðug sam-
skipti við netheima hafi ekki síður áhrif á tengingar í heilanum.
Fræðimenn á sviði pósthúmanismans segja það sífellt augljósara að sam-
félagsmiðlar séu framlenging vitsmuna manneskjunnar í samtímanum. Eða
með orðum Andys Clarks og Davids Chalmers: „Hvar endar hugurinn og
hvar tekur heimurinn við?“ Til að svara þessari spurningu hafa þeir sett fram
kenningu um „framlengdan huga“ (e. extended mind) þar sem vitsmunastarf
nær út fyrir mörk heilans (e. wetware) inn í hugbúnaðinn sem manneskjan
notar. Þannig er hugarstarf manna unnið út í kerfi sem er tengt við um-
hverfið. Framlengingin virkar í stuttu máli þannig að vitsmunastarf sem fer
fram í heilanum rennur inn í ytri hluti sem sjá um ýmislegt sem hefði annars
verið séð um innan höfuðkúpunnar.70
Það þarf vart að fjölyrða um að miklar breytingar hafa átt sér stað frá
því netið var bundið við borðtölvur sem voru ólaðar niður með leiðslum. Á
næsta stigi þróunarinnar skipti nálægð við beini (e. router) máli. Í samtíman-
um er netið í vasanum alla daga, eða eins og greinarhöfundur veftímaritsins
Distracted orðar það í grein frá árinu 2017: „Þetta var árið sem ég áttaði mig
á því að heilinn í mér tilheyrir símanum.“71 Einhverjir kunna að þekkja ör-
væntinguna sem hreiðrar um sig þegar síminn gleymist heima og þeir finna
jafnvel fyrir draugaverkjum, nánar tiltekið titringi eða hringingu í síma sem
er búið að fjarlægja tímabundið. Í líkingaskilningi eru tækin og netið rými
líkt og hús; við ,förum í símann‘ og ,höngum á netinu‘.72 Þá skiptir máli að
flestum er tamt að hugsa um líkamann sem hús, sem sést í líkingum á borð
69 Sama heimild, bls. 44.
70 Andy Clark og David Chalmers, „The Extended Mind“, Analysis 58: 1/1998, bls.
7–19.
71 Nikhil Sonnad, „This was the year I realized my brain belongs to my phone“,
Distracted, 29. desember 2017, sótt 7. mars 2019 af https://qz.com/1165651/
smartphone-addiction-this-was-the-year-i-realized-my-brain-belongs-to-my-
phone/.
72 „Farsíminn minn er húsið mitt“ segir athafnamaðurinn Bryan Rich t.d. sem fagnar
því að þurfa ekki að hafa fasta búsetu eftir tilkomu gsm-símanna í viðtali við Joel
Garreu, „Home is Where the Phone is“, The Washington Post, 17. október 2000, sótt
18. mars 2019 af https://www.washingtonpost.com/archive/politics/2000/10/17/
home-is-where-the-phone-is/3fe48903-a368-4a9a-88ff-6ffcb3b37d35/?utm_
term=.d7555fe6ed39.